ارزيابي تاب‌آوري فرم شهري محلات مسكوني، مورد مطالعاتي: محلات عودلاجان و سنگلج واقع در بافت تاريخي تهران

در جهان امروز، بررسي اثر زودهنگام تغييرات در شهرها، مي‌تواند طراحي و برنامه‌ريزي در زمينه تاب‌آوري شهري را به ميزان قابل توجهي ارتقا بخشد. تاب‌آوري با محوريت فرم شهري در محلات مسكوني و به‌خصوص در بافت‌هاي تاريخي، مي‌تواند سلول‌هاي اجتماعات شهري را در مقابل تغيير شكل‌هاي ناگهاني مصون بدارد. هدف پژوهش جاري، ارزيابي ميزان تاب‌آوري در محلات بافت تاريخي نظير دو محله عودلاجان و سنگلج واقع در منطقه 12 شهر تهران است. روش پژوهش مذكور توصيفي-تحليلي و تطبيقي بوده و داده‌ها به‌صورت كتابخانه‌هاي و پيمايشي گردآوري است. با توجه به نوع مسئله و هدف آن، شاخص‌ها و متريك‌هاي ارزيابي با بررسي مباني نظري و پيشينه تحقيق مستخرج شد. براي ارزيابي بعد كالبدي از روش تحليلي محاسبات متريكي و براي ارزيابي بعد اجتماع محلي، از تعداد مشخصي پرسشنامه به شيوه محقق ساخت به‌صورت طيف ليكرت در مقياس رتبه‌اي استفاده شده است. به‌صورت پيش آزمون براي تعيين اهميت نسبي مؤلفه‌هاي مؤثر بر تاب‌آوري فرم شهري با استفاده از تكنيك AHP در حوزه علوم اجتماعي شهري با استفاده از پنل متخصصان دانشگاهي انتخاب و مورد كاربست واقع شد. در ادامه به روش فاصله از حد بهينه، محاسبه ميزان تاب‌آوري فرم شهري از سطح بهينه براي هر دو محله به‌دست آمده است. نتايج يافته‌ها حاكي از اين مهم است كه فرم شهري در هر دو محله علي‌رغم وجود برخي استثناها تاب‌آور نيست و فاصله نامطلوبي با تجارب جهاني موفق دارند كه با توجه به تحليل شاخص‌ها و محاسبه ARI محلات به ترتيب، 0.57 و 0.65 فاصله از حد بهينه، بيشتر كفه تاب‌آوري در بعد اجتماعي محله عودلاجان بالاتر از محله ديگري است. در نهايت بايد توجه داشت ارتقا عمق شناخت و درگير ساختن سازمان‌هاي تهيه كننده طرح‌ها، به‌همراه بازتعريف ابعاد اجتماعي زندگي شهروندان، منجر به افزايش ميزان تاب‌آوري فرم شهري اين محلات مي‌شود و چشم‌انداز بهتري از آينده شهرها نمايش مي‌دهد.