شناسايي و تحليل عوامل كليدي در روابط متقابل انسان و محيط در خانه ‏هاي قاجاري تبريز با تأكيد بر مؤلفه ‏هاي روانشناسي محيطي

در سال‏هاي اخير موضوع روانشناسي محيطي و روابط انسان و محيط و قابليت ترجمۀ آن به زبان محيط و معماري در آثار تاريخي، مورد توجه پژوهشگران اين حوزه از دانش قرار گرفته است و متخصصان اين حوزه تلاش نموده‏اند تا با كاربست اين مفاهيم در معماري امروز، به تعالي بناهاي امروزي منبعث از شناخت بناهاي تاريخي بپردازند. در اين راستا، هدف پژوهش حاضر، شناسايي روابط متقابل انسان و محيط از طريق شناخت عوامل كليدي اين حيطه در خانه‏هاي قاجاري تبريز از روانشناسي محيطي است. روش مورد استفاده در تحقيق حاضر، توصيفي، تحليلي و اكتشافي است و رويكرد حاكم بر آن، اسنادي و پيمايشي است. در تحقيق حاضر، جهت تجزيه و تحليل داده‏ها، از روش مطالعات ساختاري در قالب نرم‏افزار ميك‏مك (تحليل آثار متقابل) جهت شناسايي عوامل كليدي سيستم، استفاده به عمل آمده است. در اين راستا، از تعداد 50 كارشناس متخصص در حوزۀ روانشناسي محيط و معماري جهت وزن‏دهي به شاخص‏ها استفاده شد. بر اساس نتايج بدست‏آمده، 10 عامل نيازهاي مادي، نيازهاي رواني، نيازهاي عقلاني، نگرش ها(فرهنگ)، ارزش هاي اجتماعي، باورها، تجربيات گذشته، انگيزه ها، وحدت و مقياس جز عوامل كليدي بسيار تأثيرگذار سيستم شناسايي شدند. همچنين 10 مؤلفۀ بسيار تأثيرپذير سيستم شامل عوامل سكون، نيازهاي رواني، مقياس، خوانايي و وضوح، انگيزه‏ها، خلوت، مردم واري، انعطاف‏پذيري، حريم و چشم انداز شناسايي شد. همچنين بر اساس نمودار پراكندگي عملكرد متغيرهاي تحقيق، سيستم داراي شرايط ناپايدار است.