آشكارسازي روند بلندمدت بارش سالانۀ ايران‌زمين در ارتباط با تغيير فراواني فرين‌هاي بارش روزانه

در پژوهش حاضر روند بارش سالانۀ ايران‌زمين با توجه به روند تغييرات فراواني نمايه‌هاي فرين بالا و پايين و نيز نمايه‌هاي بهنجار بارش، به روش تحليل پهنه‌اي در معرض توجه قرار گرفت. براي انجام پژوهش حاضر از نسخۀ سوم پايگاه داده‌اي اسفزاري با تفكيك مكاني 10 كيلومتر و براي بازه زماني 1349/01/01 تا 1394/12/29 (46 سال و معادل 16801 روز) استفاده شد. روند بارش سالانه در كشور نشان داد كه تغييرات بارش در بخش عمده‌اي (حدود 80.9 درصد مساحت) از كشور كاهشي بوده است و تنها بخش محدودي از كشور (حدود 19 درصد مساحت) روند افزايشي را تجربه كرده است. روند كاهشي بارش باعث كاهش آب حاصل از نزولات جوي در كشور به ميزان حدود 1.5 ميليارد مترمكعب شده است. اگرچه استنباط‌هاي آماري نشان از عملكرد عوامل بزرگ‌مقياس در شكل‌گيري روند كاهشي در بخش عمده‌اي از كشور است، امّا 33.53 درصد پهنه‌هاي توأم با روند كاهشي از ديدگاه معني‌داري آماري تحت تأثير عوامل محلّي (در شمال‌شرق و بخش‌هايي از شرق ايران، پيشكوه‌هاي داخلي زاگرس و پهنه‌اي ممتد از استان كرمان تا استان‌هاي اصفهان، چهارمحال و بختياري و كهگيلويه بويراحمد، از غرب شيراز و شمال بوشهر در امتداد مرز غربي كشور تا شمال سنندج، هسته‌هاي پراكنده در بخش‌هاي جنوبي و شرقي ناحيۀ شمال‌غرب و شمال ايران) بوده است. بررسي‌ها نشان داد كه نواحي توأم با روند كاهشي معني‌دار تحت تأثير كاهش بارندگي‌هاي پرمقدار (عمدتاً صدك 75 و بيشتر) بوده‌اند. نواحي توأم با روند مثبت و به لحاظ آماري معني‌دار حدود 2.93 درصد از كشور را دربر مي‌گيرند. اين نواحي با گسستگي مكاني و به‌صورت هسته‌هايي بعضاً در درون نواحي توأم با روند منفي ديده مي‌شوند.