نقش و جايگاه علماء در دورۀ فترت افغان و پادشاهي افشاريه (1135ق1163ق)

در عصر آشوب‌هاي سياسي پس از سقوط حكومت صفويه، به سبب ضديت افغان‌ها و نادرشاه افشار با نقش آفريني مؤثر علماء، بسياري از آنان به قتل‌ آمدند يا به سرزمين‌هاي ديگر تبعيد شدند، ولي آنان همچنان پيوندهاي آموزشي و اجتماعي خود را حفظ كردند. بر اين مبنا، پژوهش حاضر درصدد يافتن پاسخ به اين پرسش است: علماء در دورۀ فترت افغان و پادشاهي افشاريه چه نقش و جايگاهي داشتند؟ چنين به نظر مي‌رسد كه آشوب‌هاي جامعۀ ايران تأثير دوگانه‌اي بر قشر علماء داشت: از يكسو به ضعف وجهۀ آموزشي و بنيۀ مالي آنان انجاميد و از سوي ديگر به سبب مشاركت علماء در مذاكرات سياسي ـ مذهبي، موجب نقش‌آفريني فعال ايشان گرديد. در پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقيق تاريخي و داده‌هاي كتابخانه‌اي از منابع دست‌اول تاريخي پس از توصيف و طبقه‌بندي جنبه‌هاي گوناگون وضعيت اجتماعي علماء، اين ويژگي‌ها و تأثيرات مختلف آن بررسي مي‌شود.