بررسي تنوع كاريوتيپي اكوتيپ هاي خارمريم با استفاده از روشهاي آماري چند متغيره

در اين پژوهش تنوع كاريوتيپي درون گونه اي، 17 جمعيت خار مريم از مناطق جغرافيايي مختلف ايران و يك جمعيت از بوداپست مجارستان بررسي شدند. براي تهيه نمونه كروموزومي مناسب يك و نيم سانتي متر از نوك ريشه جدا و پس از پيش تيمار تثبيت ، در نهايت از كاريوتيپ عكسبرداري و عدد پايه كروموزومي در همه اكوتيپ ها برابر با17 x=و تعداد كروموزوم بصورت 2n=34 به دست آمد. بين اكوتيپ ها از لحاظ شاخص هاي تقارن كاريوتيپي DRL،S% ، TF%، A1 و A2 اختلاف بسيار معني داري در سطح يك درصد وجود داشت كه نشان دهنده وجود تنوع ژنتيكي بين اكوتيپ هاي مورد مطالعه بود. با توجه به اين نتايج، اكوتيپ رامهرمز و سپس اكوتيپ شوشتر به عنوان نامتقارن ترين و متكامل ترين اكوتيپ و اكوتيپ نجف آباد و اكوتيپ كرج 2 به عنوان متقارن ترين و نامتكامل ترين اكوتيپ ها در نظر گرفته شدند. از لحاظ شاخص هاي اختلاف دامنه نسبي طول كروموزوم(DRL) ، طول نسبي كوتاه ترين كروموزوم (S%) ، درصد شكل كلي) (TF% ، شاخص نامتقارني درون كروموزومي A1)) و شاخص نامتقارني بين كروموزوميA2) ) اختلاف بسيار معني داري در سطح يك درصد وجود داشت كه نشان دهنده وجود تنوع ژنتيكي بين اكوتيپ هاي مورد مطالعه از لحاظ اين صفات مي باشد. بر اساس تجزيه خوشه اي صفات كاريوتيپي جمعيت ها به سه گروه تفكيك شدند. بيشترين فاصله بين دو اكوتيپ رامهرمز و نجف آباد وجود داشت. براي تعيين سهم هريك از صفات كاريوتيپي در ايجاد تنوع بين اكوتيپ ها، تجزيه به عامل ها انجام شد و سه عامل اول، دوم و سوم در مجموع بيش از 87 درصد از تنوع موجود در بين جمعيت ها را توجيه نمودند. نتايج تجزيه كاريوتيپي نشان داد كه بين اكوتيپ هاي خارمريم در ايران تنوع كاريوتيپي بالايي وجود دارد به طوري كه مي توان از آنها در برنامه هاي به نژادي و وسيع كردن تنوع ژنتيكي در خزانه ژني بهره برد.