درك سرشت الگوهاي ماندگار معماري ايران (با انطباق مفهوم ماندگاري از ديدگاه كريستوفر الكساندر بر الگوهاي معماري)

بيان مساله: معماري، تنها به تأمين نيازهاي مادي و فيزيكي انسان محدود نگشته و لذا؛ معماري‌اي كه با‌هدف آسايش و آرامش انسان صورت پذيرد، حاصل تفكّر و ذهنيت او بوده و بدين سبب در‌جهت پاسخ به نيازهاي فرا‌مادي وي عمل خواهد نمود. از‌طرفي، در عصر‌حاضر گرايش‌ به طراحي معماري با تأكيد بر شناخت، تداوم و الهام از‌الگوها جايگاه والايي داشته و معماران برجسته تجربياتي در‌آن دارند. لذا؛ به‌‌نظر مي‌رسد به‌دليل عدم شناخت صحيح از‌الگوها و ماهيتشان تا به‌امروز، مرزبندي چندان مشخصي بين آن‌ها از‌لحاظ قابليت ماندگاريشان صورت نگرفته است. بدين‌‌جهت دانستن مفاهيم مرتبط با‌ الگو مي‌تواند تعيين كنندۀ مسير طراح براي انتخاب الگوهاي ماندگار طراحي و بالتبع آن، ايجاد‌كنندۀ كيفيت مطلوب و ما‌نا در فضاي معماري باشد. همانطوركه سالينگروس معتقد‌است؛ الگوها يكي ‌از مباني‌هاي لازم براي ارتباط ‌دادن راه‌حل‌هاي طراحي با‌انسان هستند. بدين ترتيب با تأكيد‌بر ماندگاري الگوها، سعي برآنست تا لايه‌هاي مفهومي در‌معماري امروز تداوم يافته كه شناخت ماهيت اين‌الگوها از ابعاد گوناگون ضرورتِ تحقيق‌ حاضر به‌شمار مي‌آيد. سوال تحقيق: اين پژوهش، به‌دنبال پاسخ‌ به اين سؤال است كه الگوها داراي چه‌مفاهيم و ماهياتي بوده و چه‌ارتباطي ميان آن‌ها و اصول ‌ماندگاري‌ الكساندر براي ماندگارشدنشان وجود دارد؟ اهداف تحقيق: اين پژوهش، با‌هدف درك ماهيت الگوهاي‌ماندگارِ‌معماري ايران، از‌طريق بررسي همبستگي و ميزان ارتباط ميان الگوهاي معماري با‌نيازهاي فرا‌زمان_مكان انساني به‌عنوان يكي‌از عوامل مؤثر بر ماندگاري از‌ديدگاه كريستوفر الكساندر، صورت مي‌پذيرد. روش تحقيق: پژوهش حاضر با استفاده از رويكرد كمّي مبتني‌بر روش پيمايش، از جنس توصيفي‌_‌همبستگي بوده كه براي اين‌منظور علاوه‌بر تحليل كيفي الگوها و عوامل ماندگاري، به تحليل كمّي آن‌ها با‌ استفاده از طراحي پرسشنامه و تحليل رفتار ساكنان‌بناها بر‌اساسِ حجم نمونه و تبديل يافته‌هاي كيفي به مؤلفه‌هاي كمّي از‌طريق نرم افزار‌spss و آزمون‌كاي‌دو پرداخته كه پس‌از آزمون فرضيۀ تحقيق و درك وجود‌رابطه ميان دو‌متغير، براي درك شدّت رابطه ميان آن‌ها از آزمون‌في نيز استفاده شده است. مهم‌ترين يافته‌ها و نتيجه‌گيري تحقيق: نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد؛ بين الگوهاي معماري و شاخص نيازهاي انساني ارتباط معناداري از‌طريق نوع، نحوه و زمان‌اكتساب آن‌ها وجود دارد (p 0/05) و ‌لذا يافته‌هاي تحقيق بر‌اين دلالت دارد‌ كه از‌ميان نيازهاي انسان‌ايراني بين؛ حس تعلّق ‌و نظام فكري، هويت‌ و كهن‌الگوهاي فردي، انعطاف پذيري‌ و كهن الگو جمعي، احساس شخصيت ‌و اسكيما، آرامش و نظام فكري، حس قلمرو با اصول پايدار و امنيّت‌و‌ايمني با نماد، همبستگي مستقيم و معنادار وجود دارد (p 0/05) .