نقش مولفه ي جاي گشت در ارتقاي ادراك و كيفيت سكونت در خانه هاي تاريخي تبريز

بيان مسأله: با شروع دوره ي پست مدرن، اكثر فلسفه هاي حول مكان، تأكيدي آشكار بر اتمسفر محوري و دوري از نگاه كمي حاصل از تفكر دكارتي به مكان، داشتند. استيون هال در اين بين، به پيروي از مرلوپونتي و ادراك تنانه، جاي گشت را مطرح مي‌كند و كيفيت ارتباطي در فضاهاي امروزي در نظريه وي، متكي بر ادراك جاي گشت محور دانسته شده است. در اين پژوهش به ريشه ي جاي گشت، (تغييرات در قرارگيري صفحات كه فضا را در نتيجه تغيير زاويه بيننده تعريف مي‌كند)، رسيده شده و برقراري آن در فضا تحت دو شاخص تغيير زاويه ي ديد و فعالسازي حواس پنجگانه دانسته شده است. سوال پژوهش: ارتباط بين مولفه ي پارالاكس و ارتقاي ادراك در فضاي خانه هاي تاريخي تبريز چگونه است؟ هدف پژوهش: رسيدن به مصداق هاي طراحي اين مؤلفه (جاي گشت) و نحوه ي برقراري آن در فضا هدف اين پژوهش تعيين شده است. رسيدن به مؤلفه هاي جاري ساز اين مؤلفه در فضا مي تواند ارتباط بيشتر و حسي مخاطب با فضا را در خانه هاي امروزي افزايش دهد. در اين راستا خانه هاي تاريخي تبريز به عنوان نمونه موردي براي رسيدن به مقصود پژوهش انتخاب گرديدند، اين انتخاب در راستاي ماهيت پژوهش مبني بر انتخاب هدفمند نمونه، انجام گرفته است. روش تحقيق: روش پژوهش اتخاذ شده، روشي تركيبي، اما غالباً كيفي و مبتني بر پاراديم پديدارشناسي مي‌باشد، كه با تلخيص داده‌ها مدل پژوهشي تبيين شده است و سپس شاخص هاي به دست آمده از مدل پژوهشي در نمونه هاي موردي سنجش گرديده است. مهم ترين يافته ها و نتيجه گيري تحقيق: مخاطب در اين گونه خانه هاي تاريخي همواره در سيّاليّتي محسوس در فضا قرار دارد، اكثر تغيير مكان هاي اصلي در اين گونه فضاها با شكست محور افقي و حركت در محورهاي مايل و عمودي همراه مي‌باشد كه اين امر باعث سيّاليّت فضايي رابطه ي بين سوژه و اُبژه مي‌گردد و همچنين در راستاي اين سيّاليّت فضايي، ادراك تك حسي مخاطب از فضا تبديل به ادراكي چند حسي مي‌گردد. در نهايت مخاطب ادراكي تام و عميق در اين گونه فضاها، تجربه مي‌كند.