ارزيابي شاخص‌هاي فضايي-كالبدي در تبيين الگوي پراكنده‌رويي شهري با استفاده از داده‌هاي سنجش از دور. نمونۀ موردي: شهر كرمان

جمعيت شهرنشين در جهان روز به روز در حال افزايش  بوده و در پي آن، شهرها نيز تبديل به مكان‌هايي با تمركز بالاي جمعيتي گشته‌اند. اين امر گسترش فضايي-كالبدي شهر را دستخوش تغييراتي مي‌كند كه تبيين الگوي اين گسترش به منظورِ بررسي تأثيرات آن بر زندگي شهري، امري ضروري تلقي مي‌گردد. اين پژوهش، قصد دارد با بهره‌گيري از داده‌هاي سنجش از دور، در 8 مقطع زماني طي سال‌هاي 1363 تا 1397 و با استفاده از 28 شاخصِ كالبدي-فضايي در 4 دستۀ مساحتلبه، شكل، تجمع و تنوع و در 3 سطحِ لكه، كلاس كاربري، و سيماي سرزمين، به تبيين الگوي پراكنده‌رويي در شهر كرمان بپردازد. براي اين منظور، 8 تصوير از ماهواره‌هاي لندست 5، 7 و 8 به فاصلۀ زماني 5 سال از يكديگر انتخاب گرديد، آماده‌سازي آن‌ها در نرم‌افزارهاي ENVI و ArcGIS انجام شد و سپس مقاديرِ شاخص‌هاي كالبدي-فضاييِ پراكنده‌رويي شهري با استفاده از نرم‌افزار Fragstats در سال‌هاي مختلف محاسبه گرديد. در مرحلۀ بعد با كدنويسي در نرم‌افزار MATLAB، وزن‌دهي به شيوۀ انتروپي شانون بر روي مقاديرِ به دست آمده براي شاخص‌ها انجام گرديد كه «شاخص بزرگترين لكه (LPI)» بيشترين وزن را به خود اختصاص داد. پس از آن، شاخص پراكنده‌رويي براي 8 سالِ مورد مطالعه محاسبه گرديد كه بيشترين ميزان پراكنده‌رويي در سال 1363 و كمترين آن در سال 1397 رخ داده است. در مرحلۀ پاياني، با استفاده از آزمون فريدمن در نرم‌افزار SPSS، رتبۀ ميانگينِ 4 دستۀ مساحتلبه، شكل، تجمع و تنوع محاسبه شد و با رتبۀ ميانگين شاخص پراكنده‌رويي مقايسه گرديد، نتايج اين آزمون نشان مي‌دهد كه الگوي پراكنده‌رويي شهر كرمان عمدتاً از شاخص‌هاي مساحتلبه تبعيت مي‌كند.