توسعه روش هاي آماده سازي نمونه هاي بيولوژيكي براي تعيين مقادير جزئي فلزات سنگين: يك مطالعه مروري

مقدمه: آماده سازي نمونه ها، يكي از مهم ترين مراحل لازم براي تعيين مقدار آناليت ها در فرآيند تجزيه و تحليل نمونه هاي بيولوژيكي در ارزيابي مواجهه با سموم است. اين فرآيند باعث افزايش ميزان خلوص نمونه، استخراج و غني سازي آناليت ها و درصورت لزوم، اصلاح نمونه احتمالي براي تطبيق آن با نيازهاي دستگاه هاي تجزيه مي شود. مطالعه حاضر بصورت ساختار يافته، به مرور مطالعات انجام گرفته در زمينه تدوين و توسعه روش هاي آماده سازي نمونه هاي بيولوژيكي انساني پرداخته است. روش كار: در اين مطالعه مروري ساختار يافته، كليه مقالاتي كه بين سال هاي 2009 تا 2019 در زمينه توسعه و تدوين روش هاي آماده سازي نمونه، به منظور آناليز مقادير جزئي فلزات سنگين در نمونه هاي بيولوژيكي شغلي، به زبان انگليسي چاپ شده بودند وارد مطالعه شدند. براي جستجوي مقالات، با تمركز بر روي روش هاي فيزيكوشيميايي آماده سازي نمونه و از تركيب كليدواژه هاي Mesh و غيرMesh ، بدون اعمال محدوديت در نوع مطالعه، در پايگاه داده هاي Pubmed، Web of science، Scopus و Embase استفاده شد. لازم به ذكر است كه تنها مطالعاتي كه مربوط به نمونه هاي بيولوژيكي انساني و مرتبط با شغل بودند مورد بررسي قرار گرفتند و وارد مطالعه شدند. يافته ها: با توجه به نتايج مطالعه، پس از بررسي كليد واژه ها در پايگاه هاي داده اي، تعداد 2964 مقاله جمع آوري شد. پس از حذف مقالات تكراري و بررسي مقالات با توجه به عنوان و چكيده آن ها، تعداد 59 مقاله باقي ماند كه متن كامل آن ها به دقت مورد مطالعه قرار گرفت و از اين تعداد تنها 8 مقاله با توجه به معيارهاي مطالعه، وارد مرور سيستماتيك شدند. 5 مورد از 8 مقاله مورد مطالعه (62.5%)، اختصاص به توسعه و تدوين روش هاي آماده سازي نمونه جهت استخراج فلز جيوه از نمونه هاي بيولوژيكي داشت. درحالي كه مهمترين و بيشترين نمونه بيولوژيكي مورد استفاده در بين مطالعات مورد نظر، نمونه ادرار (در 75% مطالعات) بود. براساس نتايج، روش استخراج فاز جامد (SPE)كه در 37.5% از مطالعات به كار رفته بود به عنوان پركاربردترين روش در بين روش هاي آماده سازي نمونه در اين مطالعه معرفي شد.نتيجه گيري: به طور كلي با تدوين و توسعه روش هاي مختلف آماده سازي نمونه و همچنين اختصاصي كردن اين روش ها براي فلزات مختلف، مي توان ضمن كاهش قابل ملاحظه هزينه ها و زمان استخراج، باعث افزايش كارايي و ساده سازي مراحل آماده سازي و تشخيص نمونه ها شد.