بومي‌سازي نشانگرهاي منظر پايدار در زيست بوم روستايي ايران با تاكيد بر منظر ذهني- ارزيابانه ذي‌اثران

منظر روستايي مبين تعامل و تفاهم انسان و طبيعت بوده و در عين سادگي ظاهري، موزون، پيچيده و جذاب است. ماهيت منظر روستايي در ارتباطي تنگاتنگ با محيط طبيعي و بستر زمينه‌اي و در عين حال متأثر از تعامل عميق انسان با طبيعت است. منظر اصيل و با هويت روستايي ايران، در سال‌هاي اخير دستخوش دگرگوني شده است، به‌طوري‌كه در بسياري از روستاها، شاهد تخريب بستر طبيعي، دگرگوني بافت و عناصر باارزش كالبدي و به‌تبع آن، تغيير ارزش‌هاي فرهنگي آن هستيم. به دليل وجود تفاوت‌هاي شرايط زمينه‌اي روستاهاي ايران با پيشينه پژوهش‌هاي قبلي، ضروري است، ابعاد منظر روستايي بر اساس تجربيات زيست بومي ذي‌اثران و در انطباق با شرايط زمينه‌اي روستا بررسي شود. پژوهش به روش تحليلي و پيمايشي و با هدف يافتن نشانگرهاي منظر پايدار و عوامل تأثيرگذار بر آن متناسب با شرايط زمينه‌اي زيست‌بوم روستايي ايران انجام شده است. به اين منظور ضمن مشاهده مشاركتي، با دو گروه از جامعه روستايي (مصاحبه اصلي-نيمه ساختاريافته جهت پاسخگويي ساكنين روستا و مصاحبه تكميلي-با سؤالات باز- جهت اخذ نظرات آگاهان محلي) مصاحبه شده است. به علاوه از مصاحبه‌شوندگان خواسته شده نقشه‌هاي ذهني (ذهنيت خود از منظر مطلوب روستايي) را ترسيم كنند. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه منظر بومي روستاها به‌رغم وجود تنوع و تمايز، داراي نوعي وحدت و همخواني هستند و بر اساس تحليل يافته‌ها، برخي نشانگرهاي پراهميت كه به منظر روستايي وحدت و تنوع بخشيده و آن را پايدار ساخته‌اند، و همچنين عوامل ثانويه‌اي كه به‌طور غيرمستقيم بر منظر روستايي تأثيرگذار بوده‌اند، مشخص شدند.