مقايسه تطبيقي الگوي معماري مساجد ايران و تركيه عطف به دوره عثماني

تركيه ازجمله كشورهايي است كه از گذشته هاي دور داراي تمدن هاي گوناگوني بوده است. اين كشور از ديدگاه معماري غني و متأثر از معماري بيزانس بوده است. ورود اسلام به تركيه و شكل گيري حكومت هاي اسلامي در دوره ي عثمانيان باعث شكل گيري نوع خاصي از معماري اسلامي در تركيه گرديد. معماري مساجد تركيه، بارزترين گونه معماري اسلامي خصوصاً در شهر استانبول مي شود.اهداف اين تحقيق دستيابي به سير تحول معماري مساجد در تركيه و الگويابي معماري مساجد تركيه بوده است. اين تحقيق قائم بر اين فرض است كه الگوي معماري مساجد تركيه تركيبي از معماري مساجد اوليه اسلامي، ايراني و معماري بومي تركيه است. ريشه يابي ويژگي هاي معماري مساجد تركيه، موضوع اين تحقيق است كه تأثيرپذيري معماري مساجد تركيه از معماري مساجد اوليه اسلامي، معماري غني و با سابقه طولاني بيزانسي و يوناني قبل از ورود اسلام و معماري تمدن هاي اسلامي پيشرفته در همسايگي تركيه مانند ايران پرداخته شده است. ويژگي هاي معماري مساجد تركيه به طور كلي شامل شبستان هاي رو به قبله، حضور مسجد در محله، ورود از حياط به گنبد خانه روي محور مستقيم، هماهنگي هندسه ناشي از ستون ها با هندسه پلان و سازمان دهي فضاها در جهت قبله، تقسيم شبستان به فضاي كارآمد با مقياس انساني، استفاده از عنصر نور در زير گنبد خانه و ايجاد فضاي روحاني، نيم گنبدهاي عظيم كه گنبد اصلي را تقويت مي كنند، سيماي خارجي موج دار به وجود آمده توسط گنبدهاي چندتايي، مناره هاي مدادي شكل، گنبدهاي بيزانسي، استفاده از نقوش هندسي و گل و بته و خطاطي روي سنگ، ايوان براي درگاه و براي ورودي هاي شبستان است. ريشه يابي ويژگي هاي معماري فوق در اين پژوهش رهنمون به كشف الگوي معماري مساجد تركيه شده است. اين پژوهش با روش تحقيق كيفي از نوع تحليل محتوا گرا و كتابخانه اي و مرور متون و توصيفي تحليلي و درانتها مقايسه و تطبيقي انجام شده است. ويژگي هاي معماري مساجد تركيه به طور كلي شامل شبستانهاي رو به قبله، حضور مسجد در محله، ورود از حياط به گنبدخانه روي محور مستقيم، هماهنگي هندسه ناشي از ستونها با هندسه پلان و سازماندهي فضاها در جهت قبله، تقسيم شبستان به فضاي كارآمد با مقياس انساني، استفاده از عنصر نور در زير گنبدخانه و ايجاد فضاي روحاني ، نيم گنبدهاي عظيم كه گنبد اصلي را تقويت ميكنند؛ سيماي خارجي موجدار به وجود آمده توسط گنبدهاي چندتايي، مناره هاي مدادي شكل، گنبدهاي بيزانسي، استفاده از نقوش هندسي و گل و بته و خطاطي روي سنگ، ايوان براي درگاه و براي وروديهاي شبستان است. ريشه يابي ويژگيهاي معماري فوق در اين پژوهش رهنمون به كشف الگوي معماري مساجد تركيه شده است.