هخامنشيان در شاهنامه و روايات ملي

چكيده     از آن‌جا كه اثري از هخامنشيان در شاهنامه و بالطبع در خداي نامۀ عصر ساساني نيست، از ابتداي شكل گيري مطالعات بر دودمان ساساني، همواره بحث بر اين بوده كه آيا ساسانيان از هخامنشيان آگاهي داشته اند يا خير. برخي چون نولدكه، ممزن و يارشاطر نافي اين آگاهي بوده‌اند و برخي ديگر چون فراي، شهبازي و زرين كوب با جديت بر اين يادسپاري تأكيد دارند. برخي ديگر چون دريايي نيز با اخذ روي‌كردي ميانه عقيده دارند كه ساسانيان آگاهانه ياد هخامنشيان را ناديده گرفته اند تا خود را به كيانيان كه دودمان كهن ايران شرقي بودند، نسبت دهند. برخي شواهد و مدارك نشان مي دهد كه ساسانيان نخستين يقيناً از وجود هخامنشيان آگاه بودند و خود را به آنان منتسب مي كردند و ساسانيان پسين آگاهانه با دست برد در تاريخ و دگرگون سازي شخصيت ها با اهداف سياسي و ديني، چهره هاي هخامنشي را بنابر صلاح ديد خود تا حدودي دگرگون ساختند. بااين‌حال، هخامنشيان با گرفتن هويت و چهره اي جديد، در تاريخ‌نگاري ساساني پابرجا ماندند و به دوران اسلامي راه يافتند. اين تحريفات در تاريخ ايران كاملاً آگاهانه از سوي ساسانيان صورت گرفته است و اكنون مي توان با بررسي شواهد به ميزان و علت اين دگرگوني ها پي برد. مقالۀ پيش رو در پي اثبات وجود چهره هاي برجستۀ هخامنشي چون كوروش و داريوش در تاريخ نگاري نوين ساساني–اسلامي است. لذا مسألۀ اساسي پژوهش حاضر يافتن دليل تحريف تاريخ هخامنشيان از سوي ساسانيان و بازيابي آثار وجود هخامنشيان در منابع دوران ساساني است كه نيازمند پژوهش در تاريخ فكري ساسانيان با روي‌كردي انديشه‌گرايانه است.