تأثير اقليم و تكامل خاك بر مقدار و توزيع شكل‌هاي شيميايي عناصر غذايي كم‌مصرف آهن، مس، روي و منگنز در سري‌هاي غالب خاك‌هاي استان كهگيلويه و بويراحمد

تعيين و شناخت توزيع نسبي هر يك از شكل‌هاي شيميايي عناصر و ارتباط آنها با خصوصيات فيزيكي، شيميايي و كاني‌هاي رسي خاك مي‌تواند پژوهشگران را براي دستيابي به مديريت پايدار كشاورزي كمك كند. تحقيق حاضر به‌منظور بررسي و شناخت شكل‌هاي شيميايي عناصر كم‌مصرف روي، مس، آهن و منگنز در تعدادي از خاك‌هاي سطحي و زيرسطحي استان كهگيلويه و بويراحمد و ارتباط آنها با خصوصيات فيزيكي، شيميايي و كاني‌شناسي انجام گرفت. نتايج مطالعه حاضر نشان داد درحالي‌ كه مقدار شكل‌هاي شيميايي تبادلي و جذب سطحي شده عناصر مورد مطالعه بسيار كم و قابل چشم‌پوشي بود، شكل‌هاي باقي‌مانده، كربناتي و آلي به‌ترتيب بيشترين به كمترين مقادير از شكل‌هاي شيميايي اين عناصر را به‌خود اختصاص داده‌اند. بررسي همبستگي شكل‌هاي شيميايي اين عناصر با خصوصيات خاك نشان از وجود همبستگي مؤثر كربن آلي با شكل‌هاي شيميايي روي و همبستگي مؤثر رس، سيلت، ظرفيت تبادل كاتيوني و كربنات كلسيم با شكل‌هاي شيميايي مس منگنز و آهن داشت. همبستگي مقادير كمّي كاني‌هاي رسي با شكل‌هاي شيميايي اين عناصر نشان داد. مقادير شكل‌هاي مختلف عناصر مورد مطالعه با كاني‌هاي سيليكاتي 2:1 (به‌ويژه ورمي‌كوليت) ارتباط مستقيم دارند. بررسي مقادير كمّي شكل‌هاي شيميايي آهن و منگنز در خاك‌هاي داراي تكامل پروفيلي (آلفي‌سول و مالي‌سول) با آب و هواي مرطوب‌تر و رژيم رطوبتي زريك مقادير بالاتري را نسبت به خاك‌هاي با تكامل پروفيلي كمتر (انتي‌سول و اينسپتي‌سول) و آب و هواي خشك‌تر و رژيم رطوبتي يوستيك نشان دادند. به‌طور كلي نتايج نشان داد، تغييرات عوامل خاكسازي از جمله اقليم، به‌صورت محسوسي علاوه بر مقادير كل عناصر، بر شكل‌هاي شيميايي عناصر غذايي كم‌مصرف به‌ويژه منگنز و آهن مؤثر بوده و مي‌تواند در مديريت راسته‌هاي خاكي با تكامل ضعيف تا زياد مؤثر باشد.