جستاري در باب حشر حيوانات و جمادات در قرآن با تأكيد بر آراي علامه طباطبايي

مسئله حشر حيوانات و جمادات يكي از مسائل مهم و مطرح در بحث معاد است. گروهي از مفسّران، حشر موجودات مادون انسان را نابودي آنها مي دانند و گروهي ديگر معتقدند حشر آنها صرفاً براي كيفر است. در اين بين علامه طباطبايي از جمله انديشمنداني است كه در اين عرصه قلم زده و بر اساس مشرب تفسيري خويش به تبيين و تحليل حشر موجودات پرداخته است، نتايج حاصل از پژوهش نشان مي دهد كه علامه طباطبايي از حشر موجودات در قيامت، با تكيه بر آيات قرآن دفاع و جانب داري كرده و معتقد است: همه موجودات مادون انسان اعم از حيوانات و نباتات و جمادات حشر دارند، و آيات قرآن بر حشر تمام موجودات و مخلوقات در روز قيامت و بازگشت آنها به سوى خدا تصريح مي كند. و اين بر انگيختگي افزون بر شعورمندي، گونه و مرتبه شعور آنها را نيز روشن مي سازد؛ زيرا اشارات آيات قرآن و دلايل قرآني حاكي از شعورمندي و نيز مكلّف بودن موجودات به اندازه گستره و توان وجودي آنها است، كه به اندازه درك و شعوري كه از آن بهره مندند حساب پس مي دهند. وگردآمدن آنها در روز قيامت نه براي نابودي بلكه براي رسيدگي به پرونده عملشان مي باشد؛ زيرا در هستي شناسي قرآن، به سبب تكليفي كه بر موجودات هستي به هر گونه و اندازه، بار ميشود، آنها بايد در قيامت و رستاخيز، حضور يافته و پاسخگو باشند.