فنون روايي پسانوگرايي در رمان «دل فولاد» منيرو رواني‌پور

فنون روايي به شگردهاي روايت داستان گفته مي‌شود كه در ادبيات پسامدرن، دگرگوني پيدا كرده‌است. به ‌طور كلي، آثار پست‌مدرن، نابهنجار و آشفته به نظر مي‌رسند و نمي‌تـوان آن‌هـا را ماننـد آثـار سنّتي تحليل و تفسير نمود. در رمان‌هاي اين سبك ادبي، اصولي كه در ادبيات داستاني به طرح، آغاز و پايان مشخص، روايت خطي منسجم، زبان صريح و نظام‌مندي روايت تعلق دارد، به هم مي‌ريزد و اگر خواننده آثار پـست‌مـدرن درباره شيوۀ نگارش آن‌ها اطلاعي نداشته باشد، خواندن اين آثار برايش ملال‌آور مـي‌شـود و مطالعۀ آن‌ها نيمه‌تمام مي‌ماند. فرم اين گونه نوشته‌ها نيز بر پيچيدگي متن مي‌افزايد و زمينه را براي خـوانش‌هاي متعدد فراهم مي‌كند. اين نوع ادبي، تأثيري انكارناپذير بر جريان هنر و ادبيات ايران گذاشته‌است. با وجود شناخته و پذيرفته شدن اين سبك، به علت عدم آشنايي كامل با خاستگاه‌ها، اصول و مؤلفه‌هاي آن، هنوز نسبت به حضورش در ادبيات داستاني ايران ترديد وجود دارد. اين ترديد انگيزۀ كافي را براي بررسي‌هاي مصداقي به وجود آورده‌است تا زمينه‌ها، اصول و شاخصه‌هاي پسانوگرايي در داستان‌هاي فارسي تحقيق و شناخته شود. در ميان آثار داستاني ايراني، رمانِ «دل فولاد» اثر رواني‌پور از گونۀ رمان‌هاي پسانوگرايي شمرده شده‌است و در اين مقاله، رمان يادشده از منظر عناصر روايي مطالعه گرديد تا اعتبار ديدگاه موجود ارزيابي شود. بدين منظور، «دل فولاد» بر مبناي نظريه‌هاي پسامدرنيستي بازخواني، و فنون روايي و نقش روايت در برجسته كردن سبك آن بررسي شد. نتيجۀ اين جستارِ تحليلي ـ توصيفي گوياي آن است كه مؤلفه‌هايي همچون بي‌نظمي زماني در روايت رويدادها، دور باطل، شخصيت‌هاي خاص، بازي زباني و افراط در كاربرد صُوَر خيال، تناقض، بينامتنيت و چندصدايي در اين رمان رواني‌پور برجستگي خاصي دارد. از اين رو، اعتبار ديدگاه‌هاي مربوط به تأثيرپذيري اين رمان از مكتب ادبي پست‌مدرن، از پشتوانۀ تحقيقي برخوردار است و مي‌تواند به عنوان گواهي بر تأثيرپذيري ادبيات داستاني فارسي از ادبيات پسامدرن غرب تلقي شود.