كمي‌سازي الگوي جذب آب غده‌هاي اويارسلام ارغواني (Cyperus rotundus) و ارزيابي رفتار جوانه‌زني آن‌ها در شرايط مختلف نگهداري

مقدمه: غده‌ها، مهّم‌ترين اندام رويشي در افزونش (تكثير) اويارسلام ارغواني، به عنوان يكي از سمج‌ترين علف‌هاي‌هرز دنيا، مي‌باشند. بررسي خصوصيات مرتبط با نحوه پاسخ غده به محيط اطراف مانند جذب و از دست دادن آب در پاسخ به دما، حائز اهمّيت مي‌باشد. جذب آب اولين مرحله در فرآيند جوانه‌زني مي‌باشد اما الگوي جذب آب توسط غده‌هاي اويارسلام ارغواني مشخص نشده است. همچنين از دست رفتن رطوبت غده‌ها يكي از عوامل مؤثر بر كاهش قابليت جوانه‌زني آن‌ها مي‌باشد. به منظور بررسي نحوه جذب و كاهش رطوبت غده‌هاي اويارسلام ارغواني، سه آزمايش جداگانه انجام شد.مواد و روش‌ها: آزمايش اول، غده‌ها در حمام آب با دماهاي 10، 20، 30 و 40 درجه سلسيوس قرار داده شدند. سپس، وزن غده‌ها در زمان‌هاي مختلف (24 تا 3600 دقيقه) اندازه‌گيري شد. روند درصد جذب آب غده‌ها در دماهاي مختلف به‌وسيله برازش مدل پلگ مورد بررسي قرار گرفت. در آزمايش دوم، زمان شروع جوانه‌زني در دماهاي ثابت 10، 20، 30 و 40 درجه سلسيوس مورد بررسي قرار گرفت. در آزمايش سوم، كاهش رطوبت و درصد جوانه‌زني غده‌ها در دو محيط يخچال (دماي 4 درجه سلسيوس) و اتاق (دماي 22 تا 25 درجه سلسيوس) مورد بررسي قرار گرفت.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه رطوبت نخستين غده‌هاي اويارسلام ارغواني، 42 درصد مي‌باشد و 10 درصد آب مازاد جذب مي‌كنند. با پيروي از مدل پلگ، جذب آب غده‌ها با در نظر گرفتن نقش دما داراي دو مرحله مي‌باشد: (1) جذب سريع (كمتر از هفت ساعت)، و (2) جذب بدون وقفه اما با سرعت (شيب) ملايم پس از آن. در مدل پلگ، فراسنجه‌هاي K1 (دقيقه در درصد وزن 1) و K2 (درصد وزن‌تر1) به ترتيب به عنوان شاخص سرعت جذب آب و شاخص ظرفيت جذب آب مي‌باشند. فراسنجه K1، رابطه عكس با دما داشت. بيشترين و كمترين مقدار آن به ترتيب با 49.56 و 28.55 در دماهاي 10 و 40 درجه سلسيوس بود. از سوي ديگر، روند فراسنجه K2 از 10 تا 30 درجه سلسيوس ثابت (0.1) ولي در دماي 40 درجه سلسيوس مقدار آن 0.087 بدست آمد. مدل هايپربولا دو فراسنجه‌اي، نسبت به مدل پلگ، مدل برتر بود و بيشترين درصد جذب آب و زمان لازم براي 50 درصد جذب آب را پيش بيني مي‌كند. نتايج نشان داد كه شروع جوانه‌زني غده‌هاي اويارسلام ارغواني تحت دماهاي 10، 20، 30 و 40 درجه سلسيوس به ترتيب از روزهاي 14.44، 6.57، 3.24 و 3.12 رخ داده است. در شرايط نگه‌داري غده‌ها در اتاق و يخچال، توقف جوانه‌زني به ترتيب بعد از سه و نه ماه اتفاق افتاد. زمان لازم براي كاهش 50 درصد جوانه‌زني در شرايط يخچال و اتاق به ترتيب 5.12 ماه (154 روز) و 1.3 ماه (39 روز) برآورد شد. زمان لازم براي 50 درصد كاهش وزن غده تحت شرايط نگهداري در اتاق و يخچال به ترتيب 1.981 ماه (59 روز) و حدود 6 ماه (180 روز) بود. به طور كلي، 11.85 درصد كاهش وزن غده (كاهش رطوبت) منجر به كاهش 50 درصدي جوانه‌زني غده‌ها شد.نتيجه گيري: بيشترين جذب آب غده‌ها تحت همه دماها در كمتر از 420 دقيقه (هفت ساعت) رخ داد. كُند بودن جوانه زني غده‌ها در دماهاي پايين ارتباطي با مشكل در جذب آب ندارد. غده‌ها با از دست دادن حدود 12 درصد رطوبت، نيمي از قدرت جوانه‌زني خود را از دست دادند. از طرف ديگر، نتايج حاكي از آن است كه غده‌ها در دماهاي خنك (4 درجه سلسيوس) نسبت به دماي محيط (22 تا 25 درجه سلسيوس) ديرتر رطوبت و قابليت جوانه‌زني خود را از دست مي‌دهند.