بند متممي اسم در زبان فارسي

بندهاي وابستۀ اسم در زبان فارسي به دو دستۀ بندهاي موصولي (تحديدي و غيرتحديدي) و بندهاي متممي اسم تقسيم مي‌شوند. پژوهشگران ايراني‌ اكثراً ضمن برشمردن تفاوت‌هاي معنايي و نحوي بندهاي متممي اسم و بندهاي موصولي، اين دو را بندهايي مستقل و متمايز دانسته‌اند. در پژوهش حاضر نشان مي‌دهيم كه بندهاي اصطلاحاً متممي اسم، نوعي بند موصولي‌اند و بنا به دلايلي اساساً نمي‌توانند متمم واقع شوند. اول اينكه اين بندها همچون بندهاي موصولي، اختياري و افزوده‌اند. دوم اينكه معدود اسم‌هايي كه مي‌توانند بند متممي بپذيرند، برخلاف افعال متناظرشان از نظر معنايي بر يك رويداد يا فرايند يا عمل دلالت نمي‌كنند. سوم اينكه رفتار اين بندها اتفاقاً شباهت چشمگيري به بندهاي موصولي غيرتحديدي دارد. اين شباهت به دليل معرفه بودن هستۀ اسمي (موصوف) در اين هر دو بند است. لزوم معرفگي موصوف برخاسته از وضعيت اطلاعي بند و گفتمان‌مقيد بودن آن است. از طرف ديگر، برخلاف آنچه در پيشينۀ پژوهش‌هاي فارسي آمده، موصوف اين بندها لزوماً يك اسم گزاره‌اي نيست؛ اما لزوماً از نظر معنايي دربردارندۀ يك توصيف‌گر رويدادي است. به همين دليل است كه هر اسمي نمي‌تواند موصوف اين بندها قرار گيرد. در واقع، بندهاي متممي اسم،‌ نوعي بند موصولي‌ غيرتحديدي‌ هستند كه محصول موصولي‌شدن يك موضوع رويدادي‌اند. از آنجايي كه اين عنصر، پنهان است و در يكي از فرافكن‌هاي نقشي قرار دارد، بندهاي متممي ظاهراً فاقد شكاف/ضمير سايه‌اند. بدين ترتيب، بهتر است براي اشاره به اين بندها از اصطلاح «بندهاي موصولي رويدادي» استفاده شود. تحليل نحوي اين بندها به صورتي مشابه با بندهاي موصولي، عدم امكان خروج سازه‌ها و جزيره‌اي عمل كردن اين بندها را نيز تبيين خواهد كرد؛ چراكه بر اساس نظريۀ فاز، گروه متمم‌ساز و گروه حرف‌تعريف فازهايي هستند كه سازه‌هاي داوطلب خروج ابتدا بايد به حاشيۀ آنها حركت كنند؛ اما شاخص اين دو گروه به ترتيب به‌وسيلۀ عملگر موصولي و گروه حرف‌تعريف پر شده است و هيچ‌ عنصري نمي‌تواند از آن خارج شود.