بررسي خصوصيات رشدي چند گونه شبدر (Trifolium spp.) تحت تأثير تنش يخ‌زدگي در شرايط كنترل‌شده

به‌منظور بررسي تحمل به تنش يخ‌زدگي و ويژگي‌هاي رشدي چند گونه شبدر (Trifolium spp.) پس از اعمال تنش مذكور در شرايط كنترل‌شده، آزمايشي در سال زراعي 92-1391 در دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار اجرا شد. عوامل آزمايش شامل تاريخ كاشت (28 شهريور و 27 مهر)، گونه‌هاي شبدر (قرمز T. pratense، سفيد T. repense، ايراني T. Resupinatum(گونه‌هاي پاييزه) و شبدر لاكي T. Incarnatum(گونه بهاره)) و دماهاي يخ‌زدگي (صفر (شاهد)، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18-و 21 -درجه سانتي‌گراد) بودند. در پايان دوره بازيافت درصد بقاء، دماي كشنده 50 درصد گياهان بر اساس درصد بقاء (LT50su)، سطح برگ و دماي كاهنده 50 درصد سطح برگ (RLAT50)، وزن خشك و دماي كاهنده 50 درصد وزن خشك (RDMT50) مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه با كاهش دما از صفر به 15 -درجه سانتي‌گراد در تاريخ كاشت 28 شهريور، گونه قرمز و ايراني از درصد بقاء بالاتري برخوردار بودند. همچنين اين گونه‌ها در تاريخ كاشت 28 شهريور LT50su كمتري داشتند در صورتي‌كه در تاريخ كاشت 27 مهر گونه لاكي LT50su كمتري داشت و شبدر سفيد از نظر صفت مذكور، در هر دو تاريخ كاشت تقريباً مشابه بود. برهمكنش تاريخ كاشت، گونه و دماهاي يخ‌زدگي بر سطح برگ و وزن خشك بوته در پايان دوره بازيافت معني‌دار بود. در تاريخ كاشت 28 شهريور شبدر ايراني در دماي 18- درجه سانتي‌گراد نسبت به دماي صفر درجه سانتي‌گراد كمترين كاهش سطح برگ را داشت و در تاريخ كاشت 27 مهر نيز برخلاف ساير گونه‌ها در دماي 15- درجه سانتي‌گراد نسبت به تيمار شاهد سطح برگ آن افزايش داشت. در كاشت 28 شهريور در دماي 18 -درجه سانتي‌گراد گونه‌هاي قرمز و ايراني درصد بقاء بالاتري نسبت به گونه‌هاي سفيد و لاكي داشتند. دو گونه شبدر ايراني و سفيد در هر دو تاريخ كاشت 28 شهريور و 27 مهر، به‌ترتيب كمترين و بيشترين RDMT50 را داشتند.