خوانش انتقادي استنطاق و كاربست آن در نظريه شهيد صدر پيرامون سنت‌هاي تاريخ در قرآن شهيد صدر

نبود روش‌هاي نو و پيش‌رفته در برداشت از قرآن كريم و منابع ديني يكي از كاستي‌هاي اساسي مطالعات ديني به ويژه نظريه‌پردازي به منظور حل مسايل روز است. شهيد صدر در زمره‌ اندك عالمان برجسته‌ايست كه از روشي نسبتاً نو سخن مي‌گويد و با تبييني منحصر به فرد از تفسير موضوعي ويژگي فوق‌العاده‌اي به آن مي‌دهد. اين مقاله به خوانش انتقادي «استنطاق» در تفسير موضوعي و «كاربست آن در نظريه‌ سنت‌هاي تاريخ در قرآن» مي‌پردازد. مقاله، «استنطاق» را به عنوان تنها يكي از مراحل و فرايندهاي تفسير موضوعي و نظريه‌پردازي بر اساس قرآن بررسي مي‌كند؛ و آن را همه‌ تفسير موضوعي در نظر نمي‌گيرد. هدف، تبيين استنطاق و مؤلفه‌هاي آن در تفسير موضوعي شهيد صدر و ره‌گيري ميزان كاربست آن در نظريه‌ سنت‌هاي تاريخ است. مقاله به دو سؤال اساسي پاسخ مي‌دهد: 1. مؤلفه‌هاي استنطاق در تفسير موضوعي شهيد صدر كدام‌اند؟ 2. مؤلفه‌هاي يادشده در نظريه‌ سنت‌هاي تاريخ به چه ميزان به‌كار رفته است؟ تحقيق با روش تحليل متن انجام مي‌شود. با اين توضيح كه با دو متن مواجه هستيم متني كه از تفسير موضوعي و نظريه‌ سنت‌هاي تاريخ سخن مي‌گويد و متن قرآن كريم كه نظريه‌پرداز نظريه‌ خود را بر اساس مدلول‌هاي آن صورت‌بندي مي‌كند. طبعا تحليل مدلول‌هاي قرآني، بر روش اجتهاد در دليل لفظي قرآني مبتني است. آثار پرشماري در باره‌ تفسير موضوعي شهيد صدر نوشته شده است. تفاوت رويكرد اين مقاله با آن‌ها در اين است كه اولا ـ در آثار يادشده جز اندكي به طور گذرا بر عنصر نظريه‌پردازي در روش تفسير موضوعي شهيد صدر تكيه نمي‌كنند؛ ثانيا ـ هيچ‌يك روش تفسير موضوعي شهيد صدر را به صورت مدلي مفهومي سامان نمي‌دهند؛ ثالثاً: در آن‌ها فرايند استنطاق و ميزان كاربست آن در نظريه ‌پردازي بررسي نمي‌كنند.