مروري بر مدل هاي مفهومي و عددي تكامل كربنات هاي پدوژنيك در خاك هاي مناطق خشك و نيمه خشك

افق هاي كلسيك (تجمع كربناتهاي ثانويه يا پدوژنيك) نتيجۀ فرايندهاي پدوژنيك هستند و در مناطق خشك و نيمه خشك دنيا و ايران گسترش زيادي دارند. مدلها ابزارهاي قوي جهت آزمون فرضيات و فرآوري اطلاعات موجودند. مدلها و طبقه بندي هاي متعددي براي تشكيل و تكامل كربنات هاي پدوژنيك و كلكريتها ارائه شده است كه شامل مدلهاي مفهومي و مدلهاي عددي و كامپيوتري اند. در اين پژوهش سي مدل مفهومي و عددي ارائه شده براي تشكيل و تكامل مورفوژنتيكي كربناتها بررسي شد. مدلهاي مفهومي نشان ميدهند بافت و مرحلۀ تكاملي خاك (سن خاك) مهمترين عامل كنترل كنندۀ مورفولوژي كربناتهاي پدوژنيك در خاكها هستند و در مراحل اوليۀ تكاملي نودولها و پوششهاي كربناتي به ترتيب در خاكهاي با بافت ريز و درشت غالباند. در مراحل پاياني تكامل، تجمع كربناتها به صورت افقهاي سيماني شده و متراكم و در هر دو نوع بافت خاك مشابه هستند. توليد مدلهاي عددي و كامپيوتري براي تجمع كربناتها در خاكها با توجه به ويژگيهاي بسيار پيچيدۀ سامانۀ خاك موضوعي بسيار چالش انگيز است. با وجود ضعف هاي مدلهاي كامپيوتري، اين مدلها جهت آزمون سناريوهاي مختلف تغييرات اقليمي كواترنري بر تكامل خاكها بسيار مهم اند و اميد است با شناخت بيشتر ويژگيهاي خاكهاي آهكي و فرايندهاي تشكيل كربناتهاي پدوژنيك و همچنين پيشرفت تكنولوژي و مدلسازي مدلهاي كامپيوتري با دقت بيشتر در آينده توسعه پيدا كنند.