مشاركت سياسي زنان در انقلاب اسلامي؛ تحليل نشانه‌شناختي پوسترهاي انقلاب

مقاله حاضر با  هدف شناسايي ابعاد سياسي، اجتماعي كنشگري زنان در تغييرات اجتماعي ايران معاصر نگاشته شده و به دنبال بررسي مشاركت سياسي آنان در جريان پيروزي انقلاب اسلامي و استقرار نظام جمهوري اسلامي بر اساس اسناد موجود است. پوسترانقلاب نوعي پوستر سياسي است كه حاوي ويژ گي‌ها و عناصر بصري مرتبط با ماهيت تحولات اين دوره است. از ميان معدود آثار در دسترس با موضوع حضور زنان در انقلاب اسلامي، پژوهشگران به تحليل نشانه شناختي هشت پوستر در دسترس پرداخته اند. روش تحقيق كيفي و تكنيك به كار گرفته شده نشانه شناسي اجتماعي با تمركز بر معناي اجتماعي متبادر‌شده، است. بر اساس فرانقش هاي سه گانه ون ليوون مبتني بر معناي بازنمودي، تعاملي و تركيبي، گزارش نشانه شناختي هر تصوير بطور مجزا ارائه شده است. در مجموع مي توان نتيجه گرفت مشاركت سياسي زنان در قالب شركت در تظاهرات و در انتخابات در پوسترها به تصوير درآمده است. هرچند در مقايسه با مردان به لحاظ كمي، با قلت حضور مواجه است، اما زنان در موقعيت هاي كانوني پوستر، دوشادوش مردان ترسيم شده اند. پوسترها دربردارنده نشانه هاي ايدئولوژي اسلامي از جمله حجاب، و نيز عهده داري نقش مادري و قرابت با شهداي انقلاب براي زنان هستند و اغلب نقش اجتماعي زن مادر را تداعي مي كنند. لذا مي توان ادعا كرد؛ پوسترهاي انقلاب حاوي دلالت هايي از مناسبات جنسيتي جديد در اين مقطع زماني هستند. به عبارت ديگر تركيب سطوح معنايي در شكل كلي نشان مي دهد؛ چگونه زن مسلمان مبارز در فضاي انقلابي و در مقام كنشگر فعال اجتماعي ذيل مواضع حمايتگرانه رهبر انقلاب، فارغ از كليشه هاي جنسيتي، مجال و فرصت مشاركت سياسي يافته‌است.