كاربرد توابع تئوري كاتاستروف در مكان‌‌يابي بهينۀ توسعۀ فضايي شهرها براساس متغيرها و مخاطرات طبيعي (مورد: كلان‌‌شهر تبريز)

اين تحقيق با هدف كاربست توابع تئوري كاتاستروف در مكان‌‌يابي توسعۀ فضايي-كالبدي شهرها در بستر سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) انجام گرفت. تقريباً همۀ مدل‌‌هاي تصميم‌‌گيري چندمعياره بر وزن‌‌دهي كارشناسي استوار بوده و تحت‌‌الشعاع سليقه و قضاوت تصميم‌‌گيران قرار مي‌‌گيرند. در روش ارزيابي مبتني بر تئوري كاتاستروف، اهميت هر يك از معيارها با استفاده از مكانيسم دروني سيستم محاسبه شده و در نتيجه ذهن‌‌گرايي ناشي از قضاوت تصميم‌‌گيران تا حد زيادي كاهش مي‌‌يابد. اين روش‌‌شناسي در مكان‌‌يابي توسعۀ فضايي كلان‌‌شهر تبريز مورد استفاده قرار گرفت. در طي دهه‌‌هاي اخير، توسعۀ فضايي گسترده‌‌اي در سطح شهر تبريز صورت گرفته‌است. توسعۀ شهر در اغلب موارد به‌دليل فقدان فضاهاي مطلوب شهرسازي در پهنه‌‌هاي نامناسب و حتي مخاطره‌‌آميز، ازجمله حريم گسل تبريز، اتفاق افتاده‌است. نتايج مدل مذكور انطباق بالايي با واقعيت‌‌هاي ميداني نشان داد. مطابق با نتايج، هيچ منطقه‌‌اي از پيرامون شهر تبريز مناسب توسعه و عمران شهري نيست و محيط طبيعي، تنگناها و تهديدات زيادي را به توسعۀ فضايي-كالبدي شهر تحميل مي‌‌كند. اين محدوديت‌‌ها و مخاطرات ناشي از توپوگرافي نامساعد و خشن در شمال و جنوب شهر، عبور گسل فعال و بزرگ تبريز از نيمۀ شمالي شهر، ليتولوژي سست و ناپايداري‌‌هاي دامنه‌‌اي در شمال منطقۀ مطالعاتي، وجود اراضي كشاورزي مرغوب و حاصلخيز در جنوب‌‌غربي شهر و درنهايت، پراكندگي شوره‌‌زارها و بالابودن سطح آب‌‌هاي زيرزميني در غرب منطقۀ مطالعاتي است. لاجرم توسعۀ فضايي-كالبدي شهر مي‌‌تواند به شكل تخريب و نوسازي بافت‌‌هاي فرسودۀ شهري (توسعۀ درون‌‌زا) و ايجاد شهرك‌‌هايي در جنوب شهر مادر صورت گيرد.