ارزيابي تأثير موقعيت مرزي بر پايداري توسعه در نواحي روستايي مورد مطالعه: مناطق روستايي بخش مرزي بَم‌پشت از توابع شهرستان سراوان

پژوهش حاضر مطالعه‌اي پيرامون مناطق روستايي بخش بَم‌پشت از توابع شهرستان سراوان در استان سيستان و بلوچستان، در مجاورت مرز پاكستان و ارزيابي تأثير موقعيت مرزي سكونتگاه‌هاي روستايي اين منطقه بر وضعيت توسعه‌اي آنها بويژه در ابعاد اقتصادي است. جامعۀ آماري تحقيق خانوارهاي روستاهاي منطقه بوده‌اند. تعداد 342 سرپرست خانوار از 25 روستاي بالاي 20 خانوار منطقه به عنوان نمونه آماري تعيين و با استفاده از روش نمونه‌گيري طبقه‌اي تصادفي انتخاب شدند و با انجام عمليات ميداني، داده‌هاي مورد نياز گردآوري گرديد. متغير وابسته تحقيق، سطح توسعه‌يافتگي روستاهاي مورد مطالعه بوده كه بطور نسبي و با استفاده از روش‌هاي ارزيابي چندمعياره سنجيده شده است. متغيرهاي مستقل، علاوه بر جمعيت و فاصله روستاها تا مرز و تا مركز بخش، وضعيت اقتصادي، اقتصاد مرزي، مبادلات مرزي، امنيت مبادله و دسترس‌پذيري بوده‌اند. داده‌هاي مربوط به اين متغيرها در سطح سرپرستان خانوارها گردآوري شده و براي تغيير سطح سنجش، با ميانگين‌گيري از زيرنمونه‌هاي مربوطه در سطح روستا خلاصه‌سازي شده‌اند. بر اساس نتايج، سطح توسعه‌يافتگي 84 درصد از روستاهاي مورد مطالعه متوسط و كمتر بوده و اقتصاد مرزي با وجود نقش پررنگي كه در معيشت خانوارهاي جامعه مورد مطالعه داشته، تأثيري در توسعه روستاها نداشته است. به علاوه، انجام فعاليت‌هاي اقتصادي مرزي رابطه معني‌دار معكوسي با امنيت مبادله و دسترس‌پذيري داشته است. دليل اين امر آن است كه اين فعاليت‌ها، بدون پشتوانه‌هاي ساختاري و عمدتاً از مجاري غيررسمي و بصورت قاچاق انجام مي‌شود و چنانچه منفعتي داشته باشد كاملاً شخصي بوده و بهره‌اي براي توسعه منطقه يا بهبود اوضاع جامعه نخواهد داشت.