كليدواژه :
برهان , برهان لمّ , برهان انّ , علت , معلول , قاعده ذوات‌الاسباب , قرآن ,
چكيده فارسي :
اهميت بسيار برهان، به‌ويژه قاعدۀ ذوات‌الاسباب، ما را بر آن مي‌دارد تا محتوا و كاركرد آن را بررسي كنيم. ازآنجاكه اين قاعده ذيل برهان لمّي طرح شده است، بايد روشي را در به‌كارگيري قاعده در پيش بگيريم كه در برهان، نتيجه دائمي و يقين‌آور به‌دست آوريم. اين امر از آن رو مهم است كه قاعده ذوات‌الاسباب كه مي‌توان از آن به مثابه معيار برهان ياد كرد، فرايند برهان‌آوري را از علت به معلول مي‌داند. در كنار پاره‌اي از اشكال‌ها كه به قاعده وارد شده، اين قاعده كاربردهاي فراواني در منطق و فلسفه دارد و محل بحث فيلسوفان زيادي شده است كه شرح برخي از آراي آنان را از نظر مي‌گذرانيم. با اين همه، پس از تثبيت قاعده درپي آن هستيم كه با بررسي برخي آيات و روايات، بسترهاي شكل‌گيري محتواي قاعده در انديشۀ فيلسوفان را بررسي كنيم. با توجه به قرائن روشن دراين‌باره، به‌نظر مي‌رسد ريشه‌هاي قاعده را بايد در متون ديني جست‌وجو كرد.
