بررسي رانندگي تهاجمي در شهر يزد و عوامل مؤثر بر آن

زمينه و هدف: رانندگي رفتاري است كه فرد به‌عنوان الگوي عملي كنش برمي‌گزيند و با وسيلۀ نقليه، آن‌ را به اجرا درمي‌آورد. اين رفتار دو دستۀ مشخص از رفتارها يعني رفتار مثبت و منفي را شامل مي‌شود. به مجموعه رفتارهاي منفي در رانندگي، رانندگي تهاجمي يا رانندگي پرخطر گفته مي‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسي عوامل مرتبط با انگيزه‌هاي رانندگي تهاجمي در بين رانندگان شهر يزد انجام شده است.  روش: روش مورداستفاده در اين پژوهش، پيمايش بوده است. جامعۀ آماري اين پژوهش از كليۀ رانندگان شهر يزد تشكيل ‌شده كه 429 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب‌ شده‌اند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامۀ استانداردشده و با استفاده از شيوۀ نمونه‌گيري تصادفي ساده جمع‌آوري گرديد. در اين پژوهش براي سنجش خودشيفتگي رانندگان از مقياس شخصيت خودشيفته 16-NPIو مقياس خودشيفتگي MCMI-II استفاده گرديده است. اعتبار ابزار به‌وسيلۀ روش اعتبار محتوايي موردتأييد قرار گرفت و براي سنجش پايايي از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شد كه ضريب آلفاي كرونباخ برابر با 0.77 و در محدودۀ قابل‌قبول بوده است. ضريب پايايي بازآزمايي، ضريب همبستگي در تعيين پايايي تنصيفي و ضريب آلفاي كرونباخ در سنجش همساني دروني به‌ترتيب 0.84، 0.74 و 0.79 محاسبه‌ شده است. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه بين متغيرهاي سن، وضعيت تأهل، خودشيفتگي، گشودگي رفتاري، پرخاشگري و نوع عكس‌العمل فرد هنگام عصبانيت با متغير رانندگي تهاجمي، رابطۀ مستقيم و معني‌داري وجود دارد. همچنين يافته‌ها نشان داد كه تفاوت معني‌داري بين متغيرهاي جنسيت، مدت‌زمان انجام رانندگي، پايگاه اقتصادي اجتماعي، قانون‌گرايي، منضبط‌بودن و انعطاف‌پذيري با متغير رانندگي تهاجمي وجود ندارد. نتيجه‌گيري: نتايج رگرسيون چندگانه نشان‌دهندۀ تأثير معنادار پنج متغير سن، پايگاه اقتصادي-اجتماعي، خودشيفتگي، قانون‌گرايي، گشودگي رفتار، پرخاشگري و نوع عكس‌العمل رانندگان هنگام عصبانيت در انجام رانندگي تهاجمي در بين رانندگان شهر يزد مي‌باشد كه در اين ميان، دو متغير خودشيفتگي و پرخاشگري نقش بيشتري در تبيين متغير رانندگي تهاجمي ايفا مي‌كنند. با استفاده از واريانس تركيب خطي، متغيرهاي مستقل مي‌توانند 24 درصد از واريانس متغير رانندگي تهاجمي را تبيين كنند.