مدل‌سازي و ارائۀ يك ابزار اولويت‌بندي اقدامات اصلاحي ايمني در محورهاي شرياني برون‌شهري

زمينه و هدف: خسارات مالي تصادفات جاده‌اي در بيشتر كشورها، بهبود وضع ايمني راه‌ها را به هدفي بسيار مهم در مديريت ايمني و مهندسي ترافيك تبديل كرده است. حجم بالاي تصادفات و خسارات جاني و مالي ناشي از آن‌ها در كشور ما مستلزم يك سازوكار مديريتي است. تاكنون روش­هاي اولويت­بندي اقدامات اصلاحي بدون درنظرگرفتن ميزان هزينه به فايده بوده و اين اقدامات عمدتاً بر اساس فايدۀ كل ارائه مي­شدند. در اين پژوهش،‌ يك ابزار مفيد براي اولويت‌بندي اقدامات اصلاحي ارائه شده است. روش: هدف اصلي در اين پژوهش،‌ مدل‌سازي و اولويت‌بندي اقدامات اصلاحي در محورهاي برون‌شهري مي‌باشد. براي پاسخ به اين سؤال كه اقدامات اصلاحي مختلف در نقاط متعدد شبكۀ حمل‌ونقلي نسبت به هم چه اولويتي دارند، ابتدا مدل توصيفي تصادفات براي محور موردمطالعه ساخته شد و بر اساس اقدامات اصلاحي، ميزان كاهش تصادفات مجدداً تخمين زده شد كه از ميزان كاهش تصادفات هم مقدار فايدۀ ناشي از اقدام اصلاحي محاسبه شد. ميزان هزينۀ هر اقدام اصلاحي هم از سازمان راهداري استعلام گرديد. به‌منظور دستيابي به اهداف موردمطالعۀ محور ياسوج اصفهان به‌عنوان مطالعۀ موردي در نظر گرفته شد. دادۀ تصادفات از راه دوخطه به طول 90 كيلومتر طي سال‌هاي 93 تا 95 براي شناسايي نقاط حادثه‌خيز انتخاب گرديد. متغيرهاي موردبررسي براي ساخت مدل شامل شاخص هم‌سنگ خسارت مالي، درصد وسيلۀ نقليۀ سنگين، لگاريتم ميانگين ترافيك روزانه و درصد شيب‌ راه مي‌باشد. به‌منظور اولويت‌بندي اقدامات اصلاحي، از روش‌هاي بهينه‌سازي (سود حداكثر يا هزينۀ حداقل) با استفاده از مدل برنامه‌ريزي رياضي و ضريب تعديل تصادف به‌منظور محاسبۀ مقدار كاهش تصادف استفاده گرديد. يافته‌ها: يافته‌ها نشان مي‌دهد كه بيشترين ميزان تصادف در مكان‌هايي با خصوصيات هندسي پيچ يا قوس، تقاطع و دوربرگردان اتفاق افتاده است. نتيجه‌گيري: نتايج نشان مي‌دهد كه با سطح بودجه‌هاي كم مانند نصب تابلو مسيرنما و خطر در مسير در تقاطع‌ها و ايجاد نوار لرزاننده در پيچ‌ها و قراردادن ضربه‌گير در دوربرگردان مي‌توان سبب كاهش تصادفات شد.