ارزيابي اثر شبكه جاده‌ها بر كاهش كيفيت زيستگاه‌هاي حيات‌وحش در استان چهارمحال و بختياري با استفاده از شاخص Vicinity Impact

شبكه جاده ‌ها به‌عنوان مهم‌ترين زيرساخت ‌هاي حمل و نقل داراي آثار بوم ‌شناختي بر زيستگاه‌ ها و جمعيت ‌هاي حيات‌وحش هستند. تأثير همسايگي شبكه جاده ‌ها بر زيستگاه‌ ها به همراه قطعه قطعه شدن زيستگاه، مي ‌تواند به كاهش چشمگير كيفيت زيستگاه و تنوع‌زيستي منجر شود. توسعه شبكه جاده ‌اي از مهم‌ترين عوامل خطر براي زيستگاه ‌ها و گونه‌ هاي ارزشمند موجود در استان چهارمحال و بختياري به شمار مي رود و لازم است در راستاي برنامه ‌ريزي نظام‌مند حفاظت و كاهش اثرهاي منفي، وضعيت زيستگاه ‌ها و خدمات بوم ‌شناختي بررسي شود. در پژوهش حاضر، كيفيت زيستگاه گونه ‌هاي با ارزش شامل قوچ و ميش اصفهان Ovis orientalis Gmelin, (subspecies isphahanica Nasonov)، پلنگ Panthera pardus Pocock, و خرس قهوه‏‌اي Ursus arctos Linnaeus, با استفاده از نرم‌افزار InVEST مدل‌سازي شد. همچنين، تأثير همسايگي شبكه جاده ‌اي با استفاده از شاخص اثر همسايگي، ارزيابي شد. در راستاي ارزيابي كارآيي شبكه فعلي مناطق حفاظت شده در استان و شناسايي مناطق داراي اولويت براي حفاظت، از نرم‌افزار Marxan، استفاده شد. نتايج نشان داد كه به طور ميانگين 20% از سطح استان داراي مطلوبيت بسيار زياد براي گونه‌ هاي هدف است. ولي، تراكم نسبتاً زياد شبكه جاده‌ اي موجب شده است كه حدود 14% از مساحت استان تحت تأثير قرار گيرد، كه لزوم شناسايي مناطق داراي بيشترين ارزش بوم ‌شناختي و حداقل آثار همسايگي را افزايش داد. نتايج نشان داد كه مناطق شرق، غرب و جنوب غرب استان داراي بيشترين ارزش بوم‌شناختي و حداقل اثر همسايگي است. حدود 28% اين مناطق در حال حاضر در داخل شبكه فعلي مناطق حفاظت شده قرار دارد، كه كارآيي نسبي شبكه را نشان داد.