تحليل اثر خشكسالي بر تاب‌آوري جوامع انساني

جوامع انساني بخشي از بوم ‌نظام ها قلمداد مي شوند. اثرپذيري متقابل بين جوامع انساني و بوم‌نظام ها، موجب پيامدهايي در آن‌ها مي ‌‌‌‌‌‌شود. از بوم‌نظام‌هاي رايج در مناطق خشك ايران، بوم‌نظام بيابان است. پژوهش حاضر به تحليل اثر خشكسالي هيدرولوژي بر تاب آوري جوامع انساني در استان يزد پرداخته است. خشكسالي هيدرولوژي برپايۀ شاخص جريان رودخانه و تاب آوري جوامع انساني با استفاده از معيارهاي اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي به روش تحليل مولفه اصلي، مطالعه شد. نقش هر عامل بر اساس مقادير ماتريس دوران يافته و مقادير ويژه برداري محاسبه شد. تحليل رگرسيون خطي چندگانه اثر خشكسالي بر عامل ها بررسي شد. تحليل ارتباط خشكسالي و تاب‌آوري حاكي از ارتباط معني دار بين آن ها است. بيشترين تاثيرپذيري از خشكسالي به ترتيب در بخش هاي اقتصادي، اجتماعي و محيط زيستي بود. مهم‌ترين آسيب‌هاي اقتصادي متغيرهاي سهم اشتغال در خدمات و صنعت، درآمد و هزينه روستايي، كشت آبي، سطح زير كشت، هزينه شهري، نرخ اقتصاد مشاركتي بود. يافته‌هاي كلي تلفيق شاخص خشكسالي و شاخص هاي اقتصادي– اجتماعي و محيط زيستي حاكي از افزايش آسيب‌ پذيري و كاهش تاب‌آوري جوامع انساني در اثر خشكسالي است؛ كه بايد در شيوه زندگي و وابستگي مستقيم به منابع بوم‌نظامي تجديدنظر شود. به عبارت ديگر، ايجاد صنايع فرآوري، تبديلي و تكميلي، زنجيره وابستگي خشكسالي و بهره برداري را طولاني مي‌كند تا نوسان خشكسالي كم اثر شود. تنوع بخشي به بهره‌مندي از خدمات بوم‌نظام و جايگزين كردن آن ها در زمان خشكسالي مي‌تواند موجب افزايش تاب‌آوري جوامع انساني شود.