تأثير شرايط اقليمي بر ساختار و اجزاي معماري خانه‌هاي سنتي منطقۀ گرم و خشك شهرستان خوسف، خراسان جنوبي

شهرستان خوسف از توابع استان خراسان جنوبي در شرق ايران در حاشيۀ شرقي كوير لوت با آب وهواي گرم وخشك واقع شده است. با وجود بافت ها و بناهاي تاريخي در اين منطقه از ايران، شناخت چنداني از آنان در دسترس پژوهشگران باستان شناسي، شهرسازي، معماري و تاريخ هنر نيست. در بررسي باستان شناختي كه توسط نگارندگان در سال 1393 ه #8205;.ش. در منطقۀ خوسف صورت پذيرفت توجه ويژه اي به بافت هاي تاريخي و خانه هاي مسكوني گرديد كه عمدتاً مربوط به اواخر دوران قاجار و پهلوي است. در طي اين پژوهش، سه بافت تاريخي نسبتاً سالم و برپا در شهر خوسف و روستا هاي خور و نوغاب مطالعه شد و 45 خانۀ تاريخي در اين بافت ها و ساير روستا هاي تاريخي خوسف بررسي شدند. بافت هاي تاريخي/سنتي مطالعه شده اكثراً داير و امروزه با تغييراتي در كالبد بنا همچنان مورد استفادۀ مردمان محلي منطقه هستند. روش انجام اين پژوهش توصيفيتحليلي و شيوۀ گرد آوري اطلاعات در آن نيز بر پايۀ بررسي هاي باستان شناسي در منطقه به منظور مستند نگاري و جمع آوري اطلاعات درمورد خانه هاي سنتي خوسف و سپس مطالعات كتابخانه اي استوار است. پژوهش پيش رو درصدد پاسخ گويي به سه پرسش اصلي است؛ شرايط آب و هوايي چه مقدار بر نوع ساختار ها و اجزاي معماري خانه هاي سنتي خوسف تأثير گذاشته است؟ آيا اين شرايط مانع تأثير پذيري از تغيير و تحولات معماري رايج دورۀ قاجار و پهلوي شده يا خير؟ و اين كه شيوه هاي تزئيني رايج در معماري خانه هاي خوسف چگونه بوده است؟ برمبناي پرسش هاي پژوهش، اهداف اصلي پژوهش حاضر نيز شامل بررسي ميزان تأثيرپذيري خانه هاي سنتي خوسف از شرايط اقليمي منطقه و تحولات معماري ايران و نيز مطالعۀ ساختار ها و اجزاي مختلف معماري اين ابنيه و تزئينات وابسته به آن ها است. نتايج پژوهش نشان مي دهند كه معماري سنتي خوسف به شدت از اقليم منطقه تأثير پذيرفته و ازلحاظ ساختار معماري و تزئينات وابسته به آن به ميزان اندكي از تحولات معماري دورۀ قاجار تا پهلوي تأثير گرفته اند.