ويژگيهاي رژيم بادي و قابليت (پتانسيل) حمل ماسه در ريگ سرخس

هدف از اين پژوهش بررسي ويژگي‌هاي رژيم بادي و پتانسيل حمل ماسه در ريگ سرخس واقع در گوشه شمال شرقي كشور است. بر همين اساس با استفاده از داده هاي سرعت و جهت باد ساعتي (1395-1366) ايستگاه سينوپتيك سرخس (تنها ايستگاه موجود در محدوده)، پتانسيل حمل ماسه و پارامترهاي مرتبط با روش فرايبرگر (1979) محاسبه شدند و تغييرات مكاني و زماني انرژي بادهاي فرساينده بررسي شد. نتايج حاصل از شكل شناسي ريگ سرخس نشان داده است كه مقدار74 درصد % محدوده ريگ را پهنه ماسه اي (كه 36 درصد آن تثبيت شده) و مابقي 26% را نبكازار تشكيل داده است. جهت باد غالب محدوده عمدتا شمال غربي است كه رسوبات را از اراضي كشاورزي بويژه در فصل آيش و همچنين رسوبات رودخانه مرزي تجن مخصوصا در قسمت هاي خشكيده مئآندري برداشت و منتقل مي كند. نتايج دوره اي (13951366) پتانسيل حمل ماسه نشان داد كه انرژي باد ريگ سرخس (DP=193 , UDI=0.7) در كلاس كم قرار دارد كه بيشترين ميزان مقدار در مرداد ماه ( VU 28.3) و كمترين در آبان ( VU 5.6) است. روند تغييرات پتانسيل حمل ماسه بيانگر افزايش چشم گير پتانسيل حمل ماسه در سال 1395 برابر ( VU 781)، در سال 1394 برابر ( VU 387) و در سال 1393 برابر ( VU 533) است. بر اين اساس، توانايي دبي ماسه براي اين محدوده در حدود 13.51 مترمكعب در واحد عرض برآورد گرديد. بر اساس مشاهدات ميداني، فعاليت ماسه هاي روان از شمال و جنوب به سمت مركز ريگ كاهش مي يابد؛ بطوريكه در روستاهاي ياس تپه و تام رسول در قسمت شمالي ريگ سرخس، گنبدلي در شمال غربي و روستاهاي نوروز آباد، صمد آباد و چاله زرد در قسمت جنوبي ميزان تحرك ماسه هاي روان بيشتر مي باشد.