ارزيابي كارايي مدل بارش-رواناب GR4J در شبيه‌سازي دبي روزانه جريان در آبخيز نيرچاي اردبيل

با توجه به لزوم برآورد دقيق مقادير دبي‌هاي روزانه در آبخيزهاي فاقد آمار و پيش‌بيني رفتارهيدرولوژيك آبخيزها، بر اهميت آزمون مدل‌هاي بارش- رواناب تاكيد مي‌كند. مدل GR4J مدل بارش-رواناب يكپارچه بوده كه با ورودي‌هاي محدود و سهل‌الوصول نتايج قابل قبولي را ارائه مي‌كند. در پژوهش حاضر به بررسي كارايي مدل GR4J در شبيه‌سازي دبي روزانه جريان در آبخيز نيرچاي اردبيل پرداخته شد. از داده‌هاي روزانه بارش، تبخير و تعرق و دبي در فاصله سال‌هاي 1391 -1381 استفاده شد. پس از به‌دست آوردن پارامترهاي مدل، مدل با روش سعي و خطا مورد واسنجي قرار گرفت و سپس با داده هايي متفاوت اعتبارسنجي شد. نتايج شبيه‌سازي نشان داد كه، علي‌رغم بيش تخميني مقادير شبيه‌سازي شده مدل در مرحله اعتبارسنحي، شبيه‌سازي مدل در روند تغييرات جريان و نيز دوره هاي جريان كمينه مناسب بوده است. ارزيابي نتايج مدل با معيار نش-ساتكليف نشان داد كه دامنه تغيير مقادير اين شاخص در سال‌هاي مختلف بين 0.77 0.31 است. ارزيابي نتايج نشان داد كه، نتايج شبيه‌سازي و برآورد شده دبي به‌وسيله مدل GR4J در حد متوسط و قابل قبولي است و مدل مذكور ميتواند براي حوزه هايي مشابه از نظر اقليمي، فيزيوگرافي و كاربري اراضي مورد استفاده قرار گيرد. وجود اختلاف ارتفاعي ايستگاه ثبت داده هاي اقليمي با مركز ثقل حوزه و تفاوت مقادير ورودي به مدل با مقادير واقعي موثر بر دبي ميتواند منشاء بروز خطا در نتايج باشد. علي‌رغم آزمون مدل در آبخيزهاي متعدد، بنظر مي‌رسد كه مساحت و واكنش هيدرولوژيك آبخيز بر شبيه‌سازي مدل (مقياس زماني روزانه است) موثر باشد. لذا رفتار جريان مشاهداتي آبخيز نيرچاي با واكنش سريع ناشي از شيب و مساحت كم، در مدل بارش-رواناب به طور مناسب شبيه سازي نشده است.