تك‌فرزندي و تعيين‌كننده‌هاي آن در ايران

در اين تحقيق، الگوها و تعيين‌كننده‌هاي مرتبط با تك‌فرزندي را مورد مطالعه قرار داده‌ايم كه به‌عنوان يكي از عمده‌ترين جنبه‌هاي فرآيند موسوم به تغيير شكل ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي در جوامع معاصر محسوب مي‌شود. پژوهش‌هاي اندكي در ايران بر موضوع تك‌فرزندي متمركز شده‌اند كه آنها نيز عمدتا به تك‌فرزندي در چارچوب پديده كم‌فرزندي پرداخته‌اند. تحقيق حاضر، نه‌تنها جزو معدود تحقيقاتي است كه موضوع تك‌فرزندي را كانون توجه قرار داده، بلكه در زمره نخستين تحقيقاتي است كه به‌طور همزمان هر دو بعد  باروري تحقق يافته معطوف به متاهلين  داراي 1 فرزند و بعد باروري مطلوب معطوف به متاهلين خواهان 1 فرزند   را مطالعه مي‌كند. نمونه تحقيق حاضر را 2557 نفر مردان و زنان ازدواج‌كرده 30 ساله به‌بالا در نقاط شهري و روستايي شهرستان‌هاي منتخب ايران تشكيل مي‌دهند. مطابق يافته‌ها، نه تنها الگوي تك‌فرزندي چندان مورد اقبال عمومي و پذيرفتني نيست، بلكه نسبت متاهلين خواهان 1 فرزند به ميزان نيمي از نسبت متاهليني است كه داراي 1 فرزند هستند. نتايج نشان مي‌دهد در جامعه معاصر ما، تك‌فرزندي نه به‌عنوان يك الگوي موردانتظار و خواسته ذهني افراد و خانواده‌ها، بلكه عمدتا متاثر از تعيين‌كننده‌هاي خارج از ذهنيت و خواست آنان و تحت تاثير شرايط اقتصادي اجتماعي است. برهمين اساس، اجراي برنامه‌ريزي‌هاي مناسب و سياستگذاري‌هاي كلان در زمينه برطرف كردن دغدغه‌ها و دشواري‌هاي فرزندآوري به‌ويژه در عرصه فرصت‌هاي شغلي و اقتصادي به‌منظور محقق كردن پتانسيل‌هاي اميدواركننده حدجايگزيني باروري در بين افراد و خانواده‌ها ضروري و اجتناب‌ناپذير است.