خداناباوري و جامعه‌گرايي: شواهدي از يك مطالعه آزمايشگاهي

اين پژوهش به‌منظور بررسي اثر دين بر بخشش افراد خداناباور انجام شده است. روش پژوهش برحسب هدف بنيادين و برحسب روش گردآوري اطلاعات از نوع آزمايشي پس‌آزمون با گروه كنترل بود. جامعه آماري شامل كليه دانشجويان دانشگاه صنعتي شريف در نيمه دوم سال 1397-98 بودند (314 نفر) كه از ميان آن‌هايي كه خود را خداناباور معرفي كرده بودند تعداد ۵۳ نفر (25 زن و 28 مرد) به‌صورت تصادفي انتخاب و به‌صورت انفرادي به آزمايشگاه دعوت شدند و به‌صورت تصادفي در دو گروه كنترل (۲۶ نفر) و آزمايش (۲۷ نفر) قرار گرفتند. آزمودني‌ها پس از پاسخ به چندين سؤال جمعيت‌شناختي (سن و جنسيت و درآمد) و چند سؤال از پرسشنامه پنج عاملي نئو (NEO)، با يك ابزار پيش‌زمينه‌سازي مذهبي محقق‌ساخته پيش‌زمينه‌سازي شدند. سپس به آزمودني‌ها فرصت كمك به مؤسسه خيريه محك داده شد و مبلغ پرداخت ‌شده توسط هر آزمودني ثبت شد. در انتها آزمودني‌ها مجدد گرايش ديني خود را گزارش كردند و به سؤالاتي به‌منظور بررسي آگاهي آن‌ها از اهداف آزمايش پاسخ دادند. در نهايت، ميانگين كمك مالي افراد در دو گروه با يكديگر مقايسه شد. تحليل داده‌ها با استفاده از آزمون ناپارامتريك من‌ويتني به‌دليل نرمال نبودن توزيع داده‌ها انجام شد. يافته‌ها نشان دادند كه برجسته‌سازي دين بر رفتار بخشش دانشجويان خداناباور، تأثيري نداشت. عدم وجود تفاوت در ميزان بخشش افراد ميان گروه آزمايش و گروه كنترل را مي‌توان ناشي از عدم تأثيرپذيري خداناباوران از دين و لزوم فعال‌سازي هيجاني دانست. بحث ما در مورد طراحي آزمايش، مي‌تواند راه‌گشاي مطالعات آتي باشد.