جايگاه زنان در ادبيات شفاهي قشقايي: تحليلي از منظر گفتمان شناسي انتقادي

اين مقاله به بررسي جايگاه زنان در ادبيات شفاهي قوم قشقايي از منظر تحليل گفتمان انتقادي مي پردازد. داده هاي مورد بررسي مجموعه اي از دوبيتي ها، ضرب المثل ها، اصطلاحات و داستان هاي فولكوريك قشقايي است كه از كتاب هاي مرداني رحيمي (1391و1378)، كياني (1371) و همچنين گردآوري هاي نگارندگان به دست آمده است. پژوهش حاضر در پي پاسخ گويي به اين پرسش است كه آيا مي توان با بررسي متون و استخراج روابط مبتني بر ايدئولوژي، روابط قدرت، عرف و سنت هاي قومي قبيله اي به جايگاه زنان در ايل قشقايي پي برد؟ داده هاي تحقيق بر اساس الگوي فركلاف در سه سطح توصيف (واژگان و دستور)، تفسير (قدرت، ايدئولوژي، بينامتنيت) و تبيين (كاركردگرايي اجتماعي) بررسي شده اند. در بخش توصيف، داده ها براساس ارزش هاي تجربي، بياني و رابطه اي و نحوه ي بازنمود گفتمان در ساخت هاي زباني، بررسي و سپس در بخش تفسير و تبيين داده ها، بافت موقعيتي توليد متون مورد بررسي قرار گرفته است. پس از بررسي داده ها مشخص شد در اغلب متون بررسي شده زنان داراي ارزش و منزلتي پايين تر از مردان هستند ولي اين ارزش گذاري در برخي از متون و در برخي از موقعيت ها تغيير كرده و شاهد ارزش‌گذاري مثبت نسبت به زنان نيز مي باشيم. به طور كلي زنان در ادبيات شفاهي قوم قشقايي تنها در جايگاه و نقش مادر داراي ارزش مثبت مي باشند و در ديگر نقش ها ارزش گذاري چندان مثبتي ندارند و در اغلب موارد، نسبت به مردان نقش برابري ندارند.