عنوان مقاله :
تحليل ابعاد و مؤلفه‌هاي عقلانيت مبتني بر روايات معصومان
عنوان به زبان ديگر :
The Analysis of the Dimensions and Principles of Rationality Based on the Immaculate Figures’ Sayings
پديد آورندگان :
رحيمي، احسان دانشگاه تهران - پرديس فارابي، قم , حسيني، فردين دانشگاه تهران - پرديس فارابي، قم
كليدواژه :
عقلانيت نظري , عقلانيت عملي , عقلانيت ابزاري , عقلانيت ارتباطي , عقلانيت جوهري , روايات معصومان
چكيده فارسي :
عقلانيت، يا مبتني بودن گفتار، كردار و پندار بر تعقل (به‌كارگيري عقل)، يكي از مهم‌ترين مشخصه‌هاي فردي، اجتماعي و تمدني است. هدف اين پژوهش نقد و بررسي ابعاد و مؤلفه‌هاي ادبيات رايج عقلانيت مبتني بر روايات معصومانbاست. در اين راستا با مطالعه اسناد و مدارك موجود، نخست ادبيات موضوع شامل تعريف‌ها و طبقه‌بندي‌هاي گوناگون بيان شده براي مفهوم عقلانيت در حوزه علوم اجتماعي و اسلامي بررسي شده و در پايان چارچوبي از اين مفهوم ارائه گرديده است. پس از آن با بررسي كتب روايي مشهور، روايات موجود پيرامون عقل و مشتقات آن گردآوري و با روش تحليل مضمون بررسي شده‌اند كه نتيجه تجزيه و تحليل داده‌ها شكل‌گيري چارچوبي از ابعاد و مؤلفه‌هاي عقلانيت از منظر روايات معصومانbاست. در آخر چارچوب‌هاي به دست آمده از تحليل مضمون روايات و نيز ادبيات موضوع به صورت توأمان تحليل و بررسي گرديده‌اند. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهند كه بنابر روايات معصومانb، شاكله و اساس عقلانيت در انواع مختلفش، چيزي جز نگرش صحيح، گرايشات و صفات متعادل و كنش عادلانه نيست.
چكيده لاتين :
Rationality, the idea of basing speech, action, and thought on reason or the practicing of reason, is one of the major individual, social and civilizational issues. The purpose of this study is to critique the various dimensions and components
of the conventional notion of rationality based on the immaculate figures (The holy prophet and the Shiite Imams, PBUT). For the purpose, by studying the available documents, first, the literature on the subject contains various definitions and classifications offered for the concept of rationality in the field of social and Islamic sciences has been investigated; then, a conceptual framework has been extracted based on these sources. In the next step, the existing narratives about reason and its derivatives have been elicited by reference to major books of narratives. In the end, the frameworks gained through the content analysis of narratives and other literature have been analysed together. The results demonstrate that, according to the narratives from the immaculate figures of Shiite Islam, the essence of rationality in their view is but correct vision, moderate inclinations and attributes, and just action
عنوان نشريه :
اسلام و علوم اجتماعي
