بازانديشي نظري درباره مطالعه آكادميك دين در جهان و در ايران: موردپژوهي دانشگاه اديان و مذاهب قم ‌

A Theoretical Rethinking on the Academic Study of Religion in the World and in Iran: A Case Study on the University of Religions and Denominations, Qom

مطالعه دين يا دين پژوهي به‌عنوان يك رشته علمي دانشگاهي و تأثيرپذيري آن از محيط، از موضوعاتي است كه توجه محققان را به خودجلب كرده است و موجب تحولات درون‌ساختاري و مناسباتي مي‌شود كه از نظر جامعه‌شناسي معرفت، در شكل گيري معرفت ناشي از اين رشته اثرگذار است. اين مقاله تلاش كرده است با تكيه بر تحقيق كتابخانه اي و بررسي اسناد موجود و مشاهده از دو منظر يافته هاي نظري و تجربي به اين موضوع در بستري تاريخي و با بررسي پيشينه مفهومي و نظري آن بپردازد و همچنين نسبتي از آنچه كه ما ميتوانيم با اين امر داشته باشيم را توضيح دهد. نتايج تحقيق نشان داد كه دين پژوهي متأثر از بستر اجتماعي و فرهنگي است و به‌طور خاص ثابت شد كه دانشگاه اديان كه رشته دين پژوهي در آن جريان دارد، بر نوع دين پژوهي هم به لحاظ شكل و هم محتوا اثرگذار است. اين امر ناشي از تأثيرپذيري خود دانشگاه اديان از يك محيط بزرگ‌تر به نام قم و ايران بوده و مجموعه اي از مهم‌ترين مسائل منبعث از اولويت هاي محيطي، در چشم اندازهاي پژوهشي دانشگاهي در امر مطالعه دين، مطرح است.

The study of religion or Religious Studies as an academic discipline and its being influenced by the environment is one of the topics of interest for the scholars, leading to the intra-structural and relational changes effective in formation of knowledge related to this discipline from the viewpoint of sociology of knowledge. This article has attempted to address this issue in a historical context by examining the existing documents from both theoretical and empirical points of view, and examining its conceptual and theoretical background, to explain our relation to it. The results of the study showed that study of religion is influenced by both the social and the cultural context; and in particular, it has been shown that the University of Religions is influencing both the form and content of religious studies. This is due to the influence on the University of Religions itself from a larger environment called Qom and Iran, and a series of important issues arising from environmental priorities are raised in academic research perspectives in the study of religion.