مديريت تعارض هاي اجتماعي از نظرگاه اسلام با تأكيد بر روابط اجتماعي

Management of Social Conflicts from the Point of View of Islam with Emphasis on Social Relationships

تعارض هاي اجتماعي همواره به‌عنوان معضلي بزرگ در جوامع بشري و سدي در برابر رشد و اعتلاي آنها به شمار آمده است. تعارض هاي اجتماعي انواع متفاوتي داشته و سطوح مختلف جامعه را دربر ميگيرد. آنچه در اين پژوهش بررسي شده است، پاسخ به اين پرسش است كه اسلام براي مديريت تعارض هاي اجتماعي در حوزۀ روابط بينافردي چه طرحي ارائه كرده است؟ پژوهش حاضر، پژوهشي اكتشافي با روش توصيفي−تحليلي است كه با استفاده از ابزار مطالعه كتابخانه اي، به جمع آوري آيات و روايات و سپس كدگذاري و تجزيه و تحليل محتواي آنها پرداخته شده است. براساس يافته هاي تحقيق، برنامۀ اسلام براي مديريت تعارض هاي بينافردي، دربرگيرندۀ نه محور اساسي در جهت تنظيم روابط بينافردي و مديريت تعارضهاي اين حوزه ارتباطي است. اين محورها عبارتند از: نفي برتريهاي دروغين؛ تعيين حقوق متقابل؛ دستور به حسن خلق اجتماعي؛ تلطيف عواطف و احساسات؛ نهي از امور تعارض برانگيز؛ ايجاد اتقان در روابط؛ ضرورت اصلاح‌گري همگاني؛ ضرورت نظارت همگاني؛ و تفكر جمعي. اسلام در اين راه، اراده هاي فردي و جمعي جامعه را مد نظر قرار داده و افزون بر مسئول دانستن هريك از افراد جامعه در مديريت تعارض هاي اجتماعي، در اين مسير بر نقش تشريك مساعي آنها انگشت تأكيد نهاده است.

Social conflicts have always been a great issue in human societies and an obstacle for their growth and transcendence. Social conflicts are of various types and cover different levels of society. What has been investigated in this study is the answer to the following question: “What has Islam devised for management of social conflicts in the sphere of interpersonal relations?” The present study is an exploratory one conducted through a descriptive-analytical method using library sources to gather Qur’anic verses and traditions and then coding them to analyze their content. According to the findings of the study, Islam’s plan for managing the interpersonal conflicts consists of nine basic axes in order to adjust interpersonal relations and mange conflicts in this relational sphere. These axes are as follows: negating false superiorities, determining mutual rights, enjoining social good character, moderating emotions and feelings, forbidding conflict-making things, strengthening the relations, necessity of public reformations, necessity of public supervision, and collective thinking. To do so, Islam has considered the individual and collective wills of the society and, in addition to regarding each if the society’s member as responsible agents in managing the social conflicts, has emphasized the role of cooperation in this regard.