بازتاب اوضاع اجتماعي عصر قبل از حملۀ مغول در شعر انوري وتطبيق آن با سقوط حكومت اسلامي اندلس

The Reflection of the Social Conditions before the Mongol Invasion in the Anwari’s Poetry and Comparing it to the Era of the Fall of the Islamic State of Andalusia

آسيب‌شناسي اجتماعي عبارت از مطالعه و شناخت ريشه بي‌نظمي‌هاي اجتماعي است كه باعث يك نوع بي‌نظمي و عدم تعادل در سيستم اجتماعي مي‌شود و نگراني نخبگان سياسي و علمي جامعه را موجب مي‌شود. انواع آسيب‌هاي اجتماعي در تمام جوامع سنتي و مدرن ظهور و بروز مي‌يابد و علل و عوامل متعدد و متنوعي باعث رخداد آن مي‌شود. بررسي مكتوبات و ادبيات جامعه ايران نيز مؤيد اين موضوع است. ديوان اشعار انوري به‌عنوان يكي از منابع مهم كه مسائل اجتماعي عصر خود را منعكس كرده است از اين قاعده مستثني نيست. براي شناخت انواع و علل آسيب‌هاي اجتماعي عصر قبل از حملۀ مغول ديوان انوري با استفاده از روش پژوهش توصيفي و تكنيك كتابخانه‌اي و مراجعه به اسناد و مراجع معتبر شواهدي را به دست آورده است كه نشان مي‌دهد. اول اينكه، مسائل اجتماعي چون قتل و غارت، عدم امنيت جاني و مالي، باده‌نوشي مفرط، غلام‌بارگي و همجنس‌بازي، تحقير زن، حرص و طمع، عيش و نوش و ريخت پاش زياد، شكم‌بارگي و خوشگذراني، خساست طبع، رباخوري، تملق‌گويي و هجوپردازي، انحطاط اخلاقي، بي‌اعتمادي اجتماعي و جنگ داخلي و خونريزي در عصر انوري شايع بوده است؛ دوم اينكه، اين مسائل ريشه در عوامل سياسي داخلي و خارجي دارد؛ سوم اينكه، اتحاد فقها و حكام به‌عنوان نخبگان جامعه در شيوع مسائل اجتماعي نقش مهمي دارد. و بالأخره اول طبقه حاكم مرتكب انحرافات مي‌شوند و بنابر قاعده «الناس علي دين ملوكهم» مردم نيز از آنها تبعيت مي‌كنند در نتيجه جامعه دچار انحطاط شده و در معرض فروپاشي قرار مي‌گيرد.

Social pathology is the study and identification of the roots for social disorders leading to some non-equilibrium in social system and causing the political and scientific elites to be worried. A variety of social harms arises in all traditional and modern societies, with numerous causes. An investigation of the writings and the literature of the Iranian society supports this idea. The collection of the Anwari’s poems as an important source reflecting the social issues of his era is no exception. To know various social harms and their causes before Mongol invasion, we have used a descriptive research method and library sources in studying the Anwari’s collection of poems to show that, firstly, social issues such as murder and plunder, no security, carousing, slavery and homosexuality, disdaining women, greed, dissipation and extravagance, free-living and hedonism, miserliness, usury, flattery and lampoonery, moral decline, social distrust and civil wars, and bloodshed have been common in the Anwari’s time. Secondly, these issues have their roots in domestic and foreign political factors. Thirdly, the unio‎n among jurists and rulers as the elites has an important role in spread of social issues. an‎d finally, initially the ruling caste indulge in deviation and people follow them according to the principle that says “people are following their rulers’ religion”. As a result, the society decline and would be subject to breakup.