كاني‌شناسي و زمين‌شيمي عناصر لانتانيد ذخيره كائولن شترخسب، جنوب شرق تربت‌حيدريه، شمال‌شرق ايران

ذخيره كائولن شترخسب در 7 كيلومتري جنوب شرق تربت حيدريه، استان خراسان رضوي، در شمال شرق ايران قرار دارد. اين ذخيره بخشي از پهنه فلززايي خوافكاشمر بردسكن است. پيمايش هاي صحرايي و بررسي هاي آزمايشگاهي نشان مي دهند كه اين ذخيره فرآورده دگرساني سنگ هاي آندزيتي ائوسن است. در اين پژوهش نمونه هاي كائولن با روش هاي پراش پرتو X (XRD) و تصويربرداري با ميكروسكوپ الكتروني روبشي اثر ميدان (FE-SEM)، ميكروسكوپ الكتروني روبشي مجهز به طيف سنج پراش انرژي پرتوي X ((SEM-EDS و گرماسنجي تفاضلي (DTA) و وزن سنجي گرمايي (TGA) بررسي شدند. بر اساس نتايج كاني شناسي، كائولينيت، ايليت، هالويزيت، مونت موريلونيت، كوارتز، آلونيت، جاروسيت، ناتروجاروسيت، آلبيت، مسكوويت، هماتيت، پيريت، ژيپس، روتيل، گالن و باريت بيشترين فازهاي كانيايي در اين ذخيره هستند. هالويزيت در اين ذخيره از نوع 7 انگستروم است و به شكل هاي لوله اي و تخته اي ديده مي شود. آلونيت داراي شكل هاي مكعبي دروغين و لوزي رخ است. الگوي توزيع عناصر خاكي نادر (REE) و نسبت هاي لانتانيدي بيانگر نقش موثر pH و تغييرات دمايي در گسترش اين ذخيره هستند. ضرايب همبستگي بين عناصر نقش ارزنده رس ها، هماتيت، روتيل و كاني هاي فسفردار در تمركز لانتانيدها را آشكار مي سازند. كاهش بي هنجاري Ce در نمونه هاي كائولن نسبت به سنگ اوليه آندزيتي نشانگر كاهش گريزندگي اكسيژن طي گسترش فرايندهاي كائولينيتي شدن در ذخيره شترخسب دارد.