تحليل محتواي كتابهاي درسي دوره ابتدايي از نظر توجه به اهداف تربيت اجتماعي نظام آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران

A Content Analysis of the Elementary School Textbooks in Terms of Paying Attention to Social Education Goals in Iran’s System of Education

هدف اصلي اين پژوهش، تحليل و بررسي كتابهاي درسي دوره ابتدايي از نظر توجه به اهداف تربيت اجتماعي بود. روش پژوهش توصيفي و از نوع تحليل محتوا مي باشد و جامعه آماري همه كتابهاي درسي دوره ابتدايي منتشر شده در سال تحصيلي 1398−1399 بوده است. سه عنوان مطالعات اجتماعي، هديههاي آسماني و فارسي با 15 جلد كتاب به صورت هدفمند در نمونه قرار گرفت. نتايج بيانگر اين است كه در دوره ابتدايي به اهداف «پرورش احترام به شخصيت افراد و مراعات حقوق آنها» با بار اطلاعاتي962/0 و ضريب اهميت 092/0، «پرورش روحيه امر به معروف و نهي از منكر» با بار اطلاعاتي 944/0 و ضريب اهميت 090/0 و «پرورش روحيه نظم در روابط فردي و اجتماعي» با بار اطلاعاتي 942/0 و ضريب اهميت 090/0 بيشترين توجه مبذول شده است و به اهداف «پرورش روحيه مقاومت در برابر تبليغات سوء» با بار اطلاعاتي 58/0 و ضريب اهميت 055/0 و «پرورش روحيه احترام به قانون و التزام به رعايت آن» با بار اطلاعاتي 744/0 و ضريب اهميت 071/0 توجه بسيار كمي شده است. در مجموع يافتههاي پژوهش بيانگر اين است كه در كتابهاي درسي دوره ابتدايي به صورت مطلوب به اهداف تربيت اجتماعي توجه نشده است.

The main goal in this study is an analysis and investigation of textbooks in elementary schools in terms of the concern for the goals of social education. The research method is descriptive and a content analysis type. The statistical population is composed of all textbooks of elementary school published in school year 1398-1399 SH. Three topics of Muṭāliʻāt Ijtimāī “Social Studies”, Hidyihāyi Āsimānī “Celestial Gifts” and “Farsi” composed in 15 volumes were assigned to the sample in a goal-oriented way. The findings showed that in elementary period, the most attention has been paid to the goals of “nurturing respect for individuals and observing their rights” (0.962 information load and 0.092 significance factor), “nurturing the spirit of enjoining good and forbidding evil” (0.944 information load and 0.090 significance factor), “nurturing the spirit of order in individual and social relations” (0.942 information load and significance factor 0.090). Besides, less attention has been paid to the goals of “nurturing the spirit of resistance against malicious propaganda” (information load 0.58 and significance factor 0.055), and “nurturing the spirit of respect for law and observing it” (information load 0.744 and significance factor 0.071). Altogether, the findings show that no sufficient attention has been paid to the goals of social education in the elementary school textbooks.