متافيزيكِ وجود در مقدمۀ شرح قيصري بر فصوص الحكم

يكي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي حكما، تأمل در خصوص وجود و مراتب آن بوده است. ايشان وجود مطلق را موضوع اصلي نظام فكري خود مي‌دانستند. در عرفان ابن عربي و اخلاف او به‌ويژه قيصري نيز محورْ وجود است. قيصري وجود را چونان حق و حقيقت قلمداد مي‌كند و تلقي متافيزيكي از وجود، چونان كلي‌ترين و انتزاعي‌ترين مفاهيم را نمي‌پذيرد. او وجود را واقعي‌ترين حقيقت و معني‌بخشِ همۀ موجودات تلقي مي‌كند. از سوي ديگر، اين حقيقت را نه محدود به طور عقل و ظرف وجود ذهني مي‌داند و نه صرفاً متعين در ظرف وجود خارجي، بلكه آن را فراتر از طور عقل و ظرف ذهن دانسته و بر اين باور است كه وجود چونان حق و حقيقت، جز براي خداوند، بر كسي معلوم نيست. در جستار حاضر بر آن‌ايم تا با توجه به نوشته‌هاي عرفاني قيصري، به‌ويژه در مقدمۀ شرح‌اش بر فصوص الحكم، به تبيين‌هاي متافيزيكيِ او از وجود و تلقي‌اش از آن به‌مثابه حق و حقيقت توجه كنيم و نشان دهيم كه نظام وجودشناسانۀ قيصري در تلقي خاصي كه از وجود ارائه مي‌كند، به‌مانند ديگر عارفان مسلمان، چون ملاصدرا، از نظام متافيزيكيِ سنتي به‌ويژه در قالب ارسطوييِ آن، فاصله مي‌گيرد.