اثر ارتفاع، حلال، نوع اندام گياه و روش استخراج بر برخي ويژگي‌هاي فيتوشيميايي گل ماهور تماشايي در مراتع چهارباغ استان گلستان

استفاده از گياهان دارويي مراتع و مواد فعال آنها به جهت اثرات درمانگري و صنعتي آنها بسيار با اهميت مي باشد. در اين مطالعه به منظور بررسي اثر تيمار‌هاي ارتفاع، اندام، حلال و روش استخراج بر برخي از ويژگي هاي فيتوشيميايي عصاره گل ماهور تماشايي (Verbascum speciosum schard.) در مراتع چهارباغ استان گلستان، نمونه‌هاي گل و برگ اين گونه از طبقات ارتفاعي 2100 - 2300 - 2500 - 2700 متري در سه تكرار جمع آوري گرديد و با حلال هاي اتانول و متانول و با دو روش عصاره‌گيري شامل خيساندن و استفاده از ريزموج فراصوت عصاره‌گيري شدند. بنابر نتايج بيشترين ميزان فنل كل (119.46 ميلي‌گرم بر گرم وزن خشك) در اندام گل، ارتفاع 2100 متر، حلال اتانول و روش عصاره‌گيري با ريزموج فراصوت، بيشترين ميزان فلاونوييد كل (31.07 ميلي‌گرم بر گرم وزن خشك) در اندام برگ، ارتفاع 2100 متر، حلال متانول و روش عصاره‌گيري با ريزموج فراصوت و بيشترين ميزان فعاليت آنتي‌اكسيداني (81.49 درصد) در اندام گل، ارتفاع 2100 متري، حلال اتانول و عصاره‌گيري به روش خيساندن مشاهده شد. همچنين تجزيه واريانس ميزان IC50 نمونه‌ها نشان داد كه قدرت مهاركنندگي راديكال‌هاي آزاد DPPH به تنهايي يا اثر متقابل، در P 0.01)) تفاوت معني‌داري داشت. نتايج مقايسه ميانگين سه عامل ارتفاع، اندام و حلال بر ميزان IC50 نمونه‌ها نشان داد كه گونه گياهي مورد مطالعه در ارتفاع 2500 متري، در اندام گل و با نوع حلال متانول بيشترين ميزان IC50 و به تبع آن كمترين ميزان فعاليت آنتي‌اكسيداني را دارا است. با توجه به پراكنش گل ماهور در مناطق كوهستاني، به نظر مي‌رسد گراديان ارتفاعي، نحوه استخراج و نوع اندام گياهي تاثير قابل توجهي در متابوليت هاي ثانويه مورد بررسي و خواص آنتي‌اكسيداني اين گياه دارد؛ لذا به منظور توليد، بهره‌برداري، فراوري و استفاده از مواد موثره گياه speciosum Verbascum در تركيبات دارويي توجه به موارد مذكور توصيه مي گردد.