مكان‌يابي توسعه گياه دارويي كاكوتي (Ziziphora tenuior) با استفاده از روش ANP Fuzzy در حوزه آبخيز سبلان استان اردبيل

كشت و توسعه‌ گياهان دارويي، يك روش موثر جهت تامين تقاضاي روزافزون براي گياهان دارويي، جلوگيري از برداشت بيش از حد آنها و حفاظت از جمعيت هاي طبيعي و وحشي اين گياهان است. كاكوتي (Ziziphora tenuior) يكي از گياهان دارويي سنتي در ايران است كه با داشتن ماده اي تحت عنوان Pulegone، اثرات ضد دردي و ضد التهابي آن به خوبي مشخص شده است. هدف اصلي اين تحقيق، مكان‌يابي كشت گياه كاكوتي در حوزه آبخيز سبلان با استفاده از روش ANP Fuzzy است. در اين راستا 12 معيار در قالب خوشه هاي توپوگرافي، خاك، اقليم، زمين شناسي و كاربري اراضي با استفاده از روش تحليل شبكه اي و استفاده از نظر كارشناسان، در محيط نرم‌افزار Super Decision وزن‌دهي شده و براي هم‌مقياس‌سازي معيارها نيز از روش فازي در محيط نرم‌افزار Idrisi Selva استفاده شد. در نهايت با استفاده از روش تركيب خطي وزني، لايه‌هاي موردنظر با اعمال وزن مربوطه، روي هم‌گذاري شده و نقشه تناسب كشت و توسعه اين گياه تهيه شد. نتايج نشان داد كه به‌ترتيب معيارهاي ارتفاع، دما، عمق خاك و درصد شيب مهم‌ترين معيارهاي مؤثر براي كشت و توسعه اين گياه در منطقه مي باشند و 4245 هكتار (16.14 درصد) داراي پتانسيل زياد يا خيلي زياد، 4283.00 هكتار (16.37 درصد) داراي پتانسيل متوسط، 4721.56 هكتار (18.04 درصد) داراي پتانسيل كم و 12913 هكتار (49.35 درصد) از منطقه، به دليل محدوديت كاربري اراضي، فاقد توان براي كشت و توسعه گياه دارويي كاكوتي است. براي صحت سنجي مدل مورد استفاده در اين تحقيق، نقشه محدوده پراكنش كاكوتي با نقشه كلاس پتانسيل نهايي به دست آمده از مدل ANP Fuzzy، روي هم گذاري شد و نتايج نشان داد كه 88.6 درصد از محدوده پراكنش كاكوتي، در طبقه با كلاس پتانسيل متوسط، زياد يا خيلي زياد قرار مي گيرد. در نتيجه، مدل فازيتحليل شبكه‌‌اي (ANP Fuzzy) به‌خوبي قادر به شناسايي مناطق مناسب براي توسعه كشت گياه دارويي كاكوتي در حوزه موردمطالعه بوده است.