تبيين كيفيت مناظر صوتي سراهاي بازار تبريز بر اساس ارزيابي‌هاي عيني و ذهني

منظر صوتي شاخه‌اي جديد از مطالعات شهري است كه در كنار كميات صوت، به كيفيت صداي شنيده‌شده نيز مي‌پردازد. منظر صوتي مفهومي ذهني و ادراكي است و از همين‌ رو شاخصه‌هاي متعددي در كيفيت آن دخيل هستند كه به‌طور كلي به دو دسته مؤلفه‌هاي عيني و ذهني تقسيم مي‌شوند. تراز فشار صوت مهم‌ترين مؤلفۀ عيني است و در ارتباط مستقيم با بلندي اداركي صدا و آسايش صوتي در ارتباط قرار مي‌گيرد. پژوهش حاضر در پي آن است كه مشخص كند مقادير تراز فشار صوت و همچنين مدت‌زمان مواجهه با صداي بازار در سراهاي بازار تبريز به چه صورتي در مطلوبيت ادراكي مناظر صوتي آن فضاها اثرگذار هستند. مقادير تراز فشار صوت در سه سراي حاج حسين‌قلي قديم و مياني و ميرزامحمد اندازه‌گيري شده و كيفيت اداركي افراد حاضر در اين فضاها از مناظر صوتي آن‌ها ارزيابي شده است. با تحليل همبستگي و تطبيق يافته‌هاي تحقيق با علوم بالادست، نحوۀ اثرگذاري اندازۀ تراز فشار صوت، مدت و علت حضور در بازار در كيفيت ذهني منظر صوتي مشخص شده است. نتايج حاكي از آن هستند كه هر سه سراي مورد مطالعه به‌لحاظ عيني جزء فضاهاي آرام و آسوده هستند. اما هرچه مدت‌زمان مواجهه با صداي بازار بيشتر مي‌گردد، از ميزان آسايش صوتي و مطلوبيت منظر صوتي كاسته مي‌شود. حفره‌هاي معماري و مصالح جدارۀ سراها سبب مي‌شود مقادير تراز فشار صوت پايين باشد. اما صداهاي ناخواسته كه بروز ناگهاني و شدت صداي نسبتاً بالا دارند، باعث اخلال در آرامش صوتي شده و اثر سوء در كيفيت منظر صوتي دارند. لذا ضروري است در مطالعۀ مناظر صوتي فضاهاي آرام شهري، به مؤلفه‌اي تحت عنوان وضوح صداي شهري نيز توجه شود. اين مسئله در خصوص افرادي كه مدت‌زمان طولاني‌تري در مواجهه با يك منظر صوتي خاص قرار دارند، از اهميت بيشتري برخوردار است.