شناسايي گونه‌هاي سقف‌هاي تير چوبي تخت در خانه‌هاي تاريخي شيراز

اين پژوهش به دنبال شناخت جزئيات ساخت سنتي در سقف‌هاي تيرپوش چوبي تخت و دسته‌بندي گونه‌‌شناسانۀ اين سقف‌ها در خانه‌هاي تاريخي شيراز و تشخيص فضا‌هايي است كه هريك از گونه‌ها در آن كاربرد دارد. دستيابي به اين شناخت علاوه بر توسعۀ دانش فني، مبناي قابل اتكايي نيز براي كمك به مرمت اصولي‌تر بنا‌هاي تاريخي ايجاد مي‌كند. همچنين شناخت چوب و جزئيات اجرايي آن به‌عنوان يك مصالح طبيعي مناسب به‌لحاظ همخواني با بقيۀ اجزا و مصالح در بنا‌هاي تاريخي، و همچنين پايداري زيست‌محيطي آن داراي اهميت است. اين پژوهش گونه‌شناسانه، پژوهشي كيفي از نوع مطالعۀ موردي است كه براي اولين بار از طريق برداشت ميداني مستقيم و ترسيم جزئيات سقف بنا‌هاي نمونه‌موردي انجام يافته و اطلاعات حاصل از نمونه‌‌ها از دو جنبۀ جزئيات ساخت و همچنين فضا‌هاي كاربرد آن‌ها مقايسه و تحليل شده است. در نهايت يافته‌‌هاي اين پژوهش، پوشش تير چوبي تخت در سقف‌‌هاي شيراز را به‌لحاظ جزئيات ساخت به دو گونۀ كلي عريان يا با پوشش زيرين تقسيم مي‌كند. گونۀ اول يعني سقف‌هاي عريان شامل دو گونه است: سقف‌هاي ساده كه بيشتر در راهرو‌ها و گاه در اتاق‌ها استفاده مي‌شوند و سقف‌هايي كه در آن‌ها تير باربر، نقش تزييني را هم ايفا مي‌كند. گونۀ سقف باربر داراي تزيينات، از فاخرترين انواع سقف است و در تالار آينه يا اتاق اصلي خانه كاربرد دارد. در سقف‌هاي گونۀ دوم، پوشش زيرين مي‌تواند از گچ، مشبك چوبي، يا تخته‌كوبي چوبي باشد. گونه با پوشش گچ غالباً ساده بوده و در راهرو‌ها استفاده مي‌شود و به‌ندرت تزيينات دارد. گونۀ چوبي مشبك يا تخته‌كوبي نيز چنانچه تزيينات داشته باشند، در تالار‌ها و اتاق‌هاي سه يا پنج‌دري استفاده شده‌اند و نوع سادۀ آن‌ها در اتاق‌هاي ديگر خانه و گاهي در راهرو‌ها كاربرد دارد.