مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي روند تعداد روزهاي گرد و خاك و غلظت نوري هواويز هاي حاصل از ماهواره در استان خوزستان با استفاده از آزمون‌ ناپارامتريك من- كندال

چكيده فارسي :

پديده گردوخاك يكي از مخاطرات طبيعي است كه امروزه بخش وسيعي از كشورهاي دنيا را تحت تاثير قرار داده و سبب بروز خسارات مالي و جاني فراواني مي‌شود. ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻟﮕﻮي ﺑﺎرش و دﻣﺎ و وقوع ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ‌هاي طولاني و پي‌درپي ناشي از تغيير اقليم در سال‌هاي اخير سبب وﻗﻮع ﭘﺪﯾﺪه‌هاي شديد و فراگير ﮔﺮدوخاك در ﮐﺸﻮرﻫﺎي منطقه خاورميانه شده اﺳﺖ. استان خوزستان از ديرباز با پديده گردوخاك مواجه بوده است. پديده گردوخاك در استان خوزستان بويژه در سال‌هاي اخير بسياري از سازوكارهاي اجتماعي، اقتصادي و حتي اداري اين منطقه را دچار اخلال نموده است. در اين مطالعه داده‌هاي 11 ايستگاه هواشناسي همديدي استان خوزستان در دوره 25 ساله (سال‌هاي 1372 تا 1396) مورد بررسي قرار گرفته است. همچنين برخي نتايج بدست آمده با داده‌هاي عمق نوري و شاخص NDVI در سطح استان خوزستان مقايسه شده‌اند. از ميان 11 ايستگاه موردمطالعه، ايستگاه‌هاي اهواز، بستان و آبادان بيشترين فراواني روزهاي همراه با گردوخاك را دارا بوده در حالي ‌كه ايستگاه‌هاي بهبهان و رامهرمز كمترين فراواني روزهاي گردوخاك را دارند. ميانگين روزهاي همراه با گردوخاك سالانه در استان خوزستان در دوره 25 ساله معادل 37.3 روز در سال بوده كه در اين راستا سال‌هاي 1387، 1388 و 1390 بيشترين فراواني روزهاي گردوخاك استان را به خود اختصاص داده‌اند. بيشترين مقادير AOD و كمترين مقدار شاخص NDVI نيز در سال هاي 1387 و 1388 مشاهده شده كه با تعداد روزهاي همراه با گردوخاك در استان خوزستان در توافق است. همچنين در ماه‌هاي تير و خرداد با بيشترين دما و كمترين مقدار بارش و رطوبت نسبي، بيشترين رخداد گردخاك و در ماه آذر كمترين تعداد پديده گردوخاك در كل استان رخ داده است. به طور كلي ضريب روند سالانه تعداد روزهاي همراه با گردوخاك استان خوزستان 1.39 بوده كه بيانگر روند افزايشي است. بررسي نتايج آزمون من كندال، اين روند را در سطح اعتماد 5 درصد معني‌دار نشان مي‌دهد. با بررسي فصلي نيز مي‌توان نتيجه گرفت كه روند تعداد روزهاي همراه با گردوخاك استان خوزستان در فصل بهار در سطح اعتماد 5 درصد معني‌دار است. اين روند در فصل تابستان معني‌دار نبوده ولي در فصل پاييز در سطح اعتماد 10 درصد و در فصل زمستان در سطح اعتماد 1 درصد معني‌دار است و در هر دو فصل روند مثبت بوده است.