بررسي رابطه مراكز فعاليت تاوايي نسبي در خاورميانه با دماي هواي ايران

رابطه دماي هوا در ايران با توزيع تاوايي نسبي در خاورميانه با استفاده از مقادير ماهانه تاوايي نسبي در دو تراز 850 و 500 هكتوپاسكال و دماي هواي 97 ايستگاه سينوپتيك كشور (2010-1981) بررسي شد. بدين منظور از روشهاي آماري تحليل مؤلفه هاي اصلي (PCA) و تحليل همبستگي كانونيكال (CCA) استفاده شد. ابتدا توسط تحليل مؤلفه هاي اصلي، مراكز فعاليت تاوايي نسبي در خاورميانه تعيين شدند. سپس رابطه اين مراكز با دماي هواي ايران توسط تحليل همبستگي كانونيكال بررسي شد و مناطقي كه تغييرات تاوايي نسبي در آن با تغييرات دمايي در ايران رابطه دارد شناسايي شدند. همبستگي كانونيكال بين مراكز فعاليت تاوايي نسبي تراز 500هكتوپاسكال در منطقه اي شامل ايران، عراق و شمال عربستان با دماي هوا در ايران برابر با 0.95 است. همبستگي كانونيكال بين اين مراكز در تراز 850هكتوپاسكال نيز با دماي كشور برابر با 0.96 مي باشد كه بيانگر ارتباط بسيار بالايي بين تاوايي نسبي اين دو  تراز در منطقه خاورميانه و دماي هوا در ايران است. شاخص بار متقابل يا همبستگي واقعي بين تاوايي نسبي تراز 500 و 850 هكتوپاسكال با دماي ايران به ترتيب 0.93 و 0.93 مي باشد. براي تفسير نتايج، نقشه توزيع همبستگي بين مؤلفه كانونيكال تاوايي نسبي با مقادير واقعي آن در خاورميانه ترسيم شد. مقايسه اين نقشه با توزيع ماهانه تاوايي نسبي، شباهت بسيار زياد آن را با توزيع تاوايي نسبي در ماه هاي ژوئن، ژوئيه و اوت در هر دو تراز  نشان مي دهد. بدين معني كه تاوايي نسبي و دماي هوا در فصل گرم سال بالاترين همبستگي را با هم نشان مي دهند. در فصل گرم تاوايي نسبي منفي در تراز مياني، حضور يك پرارتفاع و تاوايي نسبي مثبت در تراز نزديك زمين، حضور يك كم فشار گرمايي سطح زمين را نشان مي دهد كه هر دو با افزايش دماي هوا در ايران همراهند.