پرداخت‌هاي غيررسمي و عوامل موثر بر آن در بيمارستان‌هاي آموزشي دانشگاه علوم پزشكي شيراز

Informal payments and the factors affecting it in the educational hospitals of Shiraz University of Medical Sciences

هدف: با توجه به تأثير منفي پرداخت غيررسمي بر كارايي و عدالت نظام سلامت و ايجاد هزينه‌هاي كمرشكن درماني در اقشار آسيب‌پذير، اين مطالعه با هدف بررسي پرداخت‌هاي غيررسمي و عوامل مؤثر بر آن در بيمارستان‌هاي آموزشي دانشگاه علوم پزشكي شيراز انجام شد. روش‌ها: جامعه آماري پژوهش توصيفي- تحليلي حاضر تمامي بيماراني بودند كه در يك ماه از سال 1397 (خرداد ماه) از بيمارستان‌هاي آموزشي دانشگاه علوم پزشكي شيراز (10 بيمارستان) مرخص شده بودند. روش نمونه‌گيري، تصادفي طبقه‌اي بود كه 336 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده‌ها پرسشنامه و مصاحبه تلفني با بيمار يا خانواده بيمار بود. پرسشنامه شامل 40 سوال، كه در 6 بخش تهيه و تنظيم شده بود.. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهاي SPSS و بهره‌گيري از آزمون‌هاي تي‌تست، ANOVA و ضريب همبستگي پيرسون مورد تحليل قرار گرفتند.. نتايج: يافته‌هاي حاضر نشان داد كه بيشترين پرداخت غيررسمي به پزشكان و سپس پرستاران اتفاق افتاده بود. در ميان پزشكان، به ترتيب جراحان عمومي (با ميانگين 236/12±1241)، پزشكان ارتوپد (با ميانگين 193/64±1014) و متخصصان كليه و مجاري ادراي (با ميانگين 89/59±561) بيشترين مبلغ را دريافت كرده بودند. همچنين يافته‌ها نشان داد كه متغيرهاي سطح درآمد خانوار، محل سكونت و تخصص پزشك به طور معناداري بر حجم پرداخت‌هاي غيررسمي به پزشكان تأثيرگذار بوده‌اند (0/05P-Value<). نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج مطالعه حاضر و به منظور مديريت پرداخت‌هاي غيررسمي، مديران و سياست‌گذاران سلامت، مي‌بايست در جهت آسيب‌شناسي علل پرداخت غيررسمي و طراحي مداخلات مؤثر در اين حوزه برنامه‌ريزي كنند.

Aim: According to the negative impact of informal payment on the efficiency and equity of the health care system and considering the catastrophic expenditures made for poor and vulnerable groups, this study was conducted to investigate informal payments and the associated factors in the educational hospitals affiliated with Shiraz University of Medical Sciences. Methods: The statistical population of the present descriptive-analytical study was all patients who were discharged from the teaching hospitals of Shiraz University of Medical Sciences (10 hospitals) in a specific month of the year 2018 (June). The sampling method was stratified random and 336 people were selected. Data collection tools were a questionnaire and a telephone interview with the patient or the patient's family. The questionnaire consisted of 40 questions in 6 sections. Data were analyzed by using SPSS software version 23, the T-test, ANOVA, and Pearson correlation coefficient. Results: The present findings show that the most informal payments were payed to the physicians and then the nurses. Among the physicians, general surgeons (1241+236.12) orthopedic specialists (1041+193.64), and urologists (561+89.59) have received the highest amount, respectively. Other findings indicate that the variables of household income level, place of residence and physician's specialty significantly affected the amount of informal payment (P<0.05). Conclusion: According to the results of the present study and in order to manage informal payments, health managers and policymakers should plan for identifying the causes of informal payment and designing effective interventions.