مسئوليت‌پذيري اجتماعي شركت‌ها‌: مفاهيم، ابعاد، نظريه‌ها و مروري بر مدل‌هاي آن

در حال حاضر، نقش واحدهاي تجاري تغييرات زيادي كرده است و انتظار مي‌رود كه اين واحدها فقطبه فكر افزايش سودآوري نباشند و در قبال كارهاي خود، به اجتماع پاسخ‌گو نيز باشند. دليل اين امر، آن است كه واحد تجاري نمي‌تواند بدون اجتماع، فعاليت داشته باشد و اجتماع نيز به واحد تجاري نياز دارد. از اين‌رو، رابطه‌اي دوطرفه بين اين دو، شكل گرفته است. به همين منظور، مسئوليت‌پذيري اجتماعي شركت‌ها، هم براي آنها و هم براي اجتماع سودمند است. شكل اوليه مفهوم مسئوليت‌پذيري اجتماعي، داراي جنبه‌هاي قوي مذهبي، پدرسالاري و نوع‌دوستي است، اما مفهوم نوين مسئوليت‌پذيري اجتماعي شركت‌ها، به‌صورت مستقيم روي كارهاي روزمره تجاري و تأثير آنها بر طيف وسيع ذينفعان، متمركز شده است. در دهه 1950، تنها تعهد به جامعه مطرح بود؛ به مرور در قرن 21، دغدغه‌هاي زيست‌محيطي و اجتماعي، اقدامات داوطلبانه، رفتار اخلاقي، توسعه اقتصادي، بهبود كيفيت زندگي شهروندان، حقوق بشر، حقوق كار، حفاظت از محيط‌زيست، مبارزه با فساد، تشويق ايجاد شفافيت و پاسخ‌گويي مناسب، حائز اهميت شده است. در مقاله حاضر، پس از مرور مفاهيم، ابعاد، نظريه‌ها و پانزده مدل‌ مسئوليت‌پذيري اجتماعي، مي‌توان بيان نمود كه بعد از گذشت بيش از 50 سال از اين مفهوم، همچنان ارائه تعريفي واحد براي آن، كار دشواري است، اما نكته حائز اهميت آن است كه بيشتر تعاريف، شركت‌ها را در برابر جامعه مسئول مي‌دانند. از اين‌رو، براي پاسخ‌گويي در برابر جامعه، نياز است مباحث نظري مسئوليت‌پذيري اجتماعي، به‌صورت دقيق در عمل هم اجرا شوند.