نگاهي نظام‌مند به ورود ارزش‌هاي اسلامي در نظريات اقتصادي

A systematic look at the inclusion of Islamic values in economic theories

اقتصاد معاصر علي‌رغم ادعاي جهان‌شمولي، به دليل ابتناي بر ارزش‌هاي سرمايه‌داري نمي‌تواند الگوي بلامنازعي براي جوامع اسلامي باشد؛ به همين دليل دانشمندان اقتصاد اسلامي در صدد برآمدند نظريه‌پردازي خود را بر مبناي ارزش‌هاي اسلامي انجام دهند. اين مقاله به روش تحليلي نشان مي‌دهد براي ورود ارزش‌هاي اسلامي در نظريات اقتصادي بايد شيوه‌اي نظام‌مند را در پيش گرفت و به تفكيك كاربرد ارزش در بخش‌هاي مختلف اقتصاد توجه نمود. فرضيه مقاله اين است كه ورود ارزش‌ها در نظريات اقتصاد اسلامي با توجه به تفكيك ميان اهداف اقتصادي و ساختارهاي تأمين‌كننده اين اهداف در بخش اقتصاد هنجاري، قواعد رفتاري مطلوب در بخش اقتصاد اثباتي و توصيه‌هاي سياستي در بخش اقتصاد تدبيري قابل بيان مي‌باشد. به اين ترتيب كه ابتدا ارزش‌هاي اسلامي، اهداف نظام اقتصادي اسلام را تعيين مي‌كنند. سپس براي حفظ وضع موجود يا تغيير آن جهت دستيابي به اين ارزش‌ها، بايد ساختارهاي متناسب شكل گيرد. تعيين الگوي رفتاري مطلوب عاملان اقتصادي، كاركرد ارزش‌هاي اسلامي در بخش اقتصاد اثباتي مي‌باشد. در پايان بر اساس ساختار پذيرفته‌شده در اقتصاد هنجاري و الگوي تعيين‌شده در اقتصاد اثباتي، سياست‌هاي لازم در اقتصاد سياستي تجويز مي‌شوند و مورد ارزيابي قرار مي‌گيرند.

Contemporary economics, despite its claim to be universal, cannot be an indisputable model for Islamic societies because it is based on capitalist values. For this reason, Islamic economists sought to theorize based on Islamic values. This article shows analytically that for the introduction of Islamic values in economic theories, a systematic approach should be taken and attention should be paid to the application of value in different sectors of the economy. The hypothesis of the article is that the entry of values in the theories of Islamic economics can be expressed by considering the distinction between economic goals and the structures that provide these goals in the normative economics sector favorable behavioral rules in the positive economics sector and policy recommendations in the prudential economics sector. In this way Islamic values first determine the goals of the Islamic economic system. Then in order to maintain the status quo or change it in order to achieve these values appropriate structures must be formed. Determining the optimal behavioral pattern of economic agents is the function of Islamic values in the positive economy sector. Finally, based on the accepted structure in normative economics and the model set in positive economics the necessary policies in political economy are prescribed and evaluated.